Ezra Pound và Canto II

 

 

Đã đăng Canto I

“Canto II” là bài thơ thứ hai trong số hơn một trăm bài thơ được tập hợp trong dự án khổng lồ của Pound, The Cantos. Giống như canto đầu tiên, Pound dành hầu hết cho “Canto II” là dịch  và kể lại câu chuyện từ thơ cổ điển. Trong khi “Canto I” tập trung và Odyssey của Homer, “Canto II” xây dựng câu chuyện của nó từ Cuốn sách thứ 3 của một bài thơ dài được gọi là Metamorphoses của một chàng trai người La Mã có tên Ovid. Phần đầu của “CantoII” , tuy nhiên, không đi thẳng vào Ovid, nhưng tiếp tục nói về biển và về Helen của Troa, người đàn bà đẹp làm cho không thể tránh được cuộc chiến tranh Troa sau khi chàng trai Paris bắt nàng rời khỏi chồng nàng, Menelaus.  Trong phần này của bài thơ, chúng ta thấy Pound khám phá ý tưởng rằng vẻ đẹp có khi là điều rất nguy hiểm nó có thể kích động người ta vào bạo lực cực đoan. Ồ vậy.

Sự thực, ý tưởng về vẻ đẹp bạo lực hình như tồn tại hầu hết mọi nơi trong “Canto II”. Như với “Canto I”, Pound để lại nó phần lớn cho chúng ta nhận ra làm thế nào thi ca của ông là được kết nối với tình trạng hiện đại của chúng ta. Nhưng, khi bạn nghĩ về nó, Pound có thể cố gắng giúp chúng ta hiểu làm thế nào từ quá khứ người ta đã có xu hướng nghĩ về cái đẹp. Khi các dân tộc hiện đại nghĩ về cái đẹp, chúng ta có thể nghĩ về những cái tinh tế như các loài hoa và tiếng vĩ cầm. Nhưng khi người Hy Lạp nghĩ về cái đẹp, họ nghĩ về cái gì đó nguy hiểm, cái gì đó có thể gây ra chiến tranh và cái chết.

Trong hầu hết các phần, hình như Pound muốn viết Canto I và II theo cách ông đã làm bỡi vì ông muốn chuẩn bị cho chúng ta sự trải nghiệm lâu dài để đọc toàn bộ The Cantos. Với lý do này, ông đã chọn bày ra cho chúng ta một cách trực tiếp  về các loại câu chuyện cổ điển, thơ ca, và các chủ đề ông nghĩ là then chốt cho việc hiểu được vai trò của trò chơi nghệ thuật  trong kinh nghiệm con người đương đại. Do vậy với điều đó trong tâm trí, hãy ngồi lại và thưởng thức câu chuyện bi thảm về một con báo đen, kẻ làm hại đám thực vật dây leo, kẻ giết người lẩn trốn, và các vị thần biến con người thành cá.
Vâng, tất cả đều ở đó.

[“Canto II” is the second out of more than a hundred poems collected within Ezra Pound‘s massive project, The Cantos. Like his first Canto, Pound spends most of “Canto II” translating and retelling a story from classic poetry. While “Canto I” focuses on The Odyssey by Homer, “Canto II” takes its story from Book 3 of a long poem called The Metamorphoses by a Roman guy named Ovid. The first part of “Canto II,” though, doesn’t dive straight into Ovid, but continues talking about the sea and about Helen of Troy, the woman whose beauty helped to set off the Trojan War after a guy named Paris kidnapped her from her husband, Menelaus. In this section of the poem, we find Pound exploring the idea that beauty can be a very dangerous thing that can provoke people to extreme violence. Yikes.

In fact, the idea of violent beauty seems to be almost everywhere in “Canto II.” As with “Canto I,” Pound leaves it largely to us to figure out how his poetry is connected to our modern situations. But, when you think about it, Pound might be trying to help us understand how people from the past tended to think about beauty. When we modern folks think about beauty, we might often think about delicate things like flowers and violins. But when the Greeks thought about beauty, they thought about something that was dangerous, something that could cause war and death.

For the most part, Pound seems to write Cantos I and II the way he does because he wants to prepare us for the long-term experience of reading The Cantos as a whole. For this reason, he chooses to expose us directly to the kinds of classical stories, poetry, and themes that he thinks are crucial for understanding what role art plays in modern people’s experience. So with that in mind, sit back and enjoy this harrowing story about panthers, killer ivy plants, fugitive murderers, and gods who turn people into fish.

Yup, it’s all in there.

nguồn: https://www.shmoop.com/canto-ii-pound/ ]

 

CANTO II

GÁC lại cả, Robert Browing, (1)
Nhưng chỉ  có thể có một  “Sordello”(2)
Chỉ Sordello, và Sordello của tôi?
Lo Sordels si fo di Mantovana (3)
Sho-shu (4) khuấy động trong biển
Trò chơi hải cẩu tung lên vách đá những vòng nước trắng xóa,
Chiếc đầu bóng láng, con gái của Lir, (5)
                   đôi mắt của Picasso
Dưới chiếc mũ trùm đầu da lông thú màu đen , người con gái duyên dáng của Biển,
Và sóng chạy trong vịnh biển:
“Eleanor(6) ἑλ
έναυς  và ἑλέπτολις!” (7)
                  Và Homer mù lòa già nua nghèo khổ, mù lòa như một chú dơi [thính tai]
Tai, tai nghe biển động, lời thì thầm từ những giọng nói của người già:
”Hãy để nàng (8) trở lại những chiếc thuyền,
Trở lại giữa những khuôn mặt người Hy Lạp, e rằng ma quỉ đã xâm nhập vào đời tư của chúng ta,
Hãy di chuyển đi, vâng nàng di chuyển như  vị  nữ thần
Và có khuôn mặt của vị thần
                         và giọng nói của những con gái của
Schoeney, (9)
Và cái chết hãy đồng hành với cô ta trong cuộc đi bộ,
Hãy để nàng quay lại với các con tàu,
                     quay lại giữa giọng nói người Hy Lạp”
Và bằng cuộc chạy trên bờ biền, Tyro (10),
                  Bị xoắn trong cánh tay thần biển [Poseidon]
Những sợi gân mịn màng của nước, đang quấn lấy nàng, giữ lại cái vượt qua,
Và làn sóng thủy tinh màu xanh xám bao phủ lấy họ,

Ánh sáng màu thiên thanh của nước , sự hỗn loạn của lạnh lẽo, áp chặt lên.

Mặt trời lặng lẽ-cát nâu-kéo dài ra,
Những con chim hải âu giang đôi cánh của chúng, rỉa từng chút ngay giữa 

                                          bộ lông đang xòe ra
Chim mỏ nhác đến tắm,

                     cuộn cong khớp cánh,
Trải đôi cánh rũ nước vào ảnh tượng mặt trời
Và bên đảo Scios(11),

quá phía trái đảo Naxox (12)một quãng,
Tảng đá hình thuyền phát triển qua mức,
                      rong rêu bám lấy bờ rìa của nó,
Có màu đỏ rượu vang chói chang vùng nước cạn,
Tia mặt trời màu thiếc làm chói mắt.
Con tàu neo lại đảo Scios,
              những người đàn ông muốn uống nước suối,
Và bên cạnh hồ đá một cậu bé nặng nề với rượu nho chưa lên men,
Đi Naxox? Vâng, chúng tôi sẽ đưa bạn đi Naxox,
Hãy yên chàng trai. “”Không phải lối này”
Vâng, đây là đường đi Naxox”
       Và tôi nói “ Hãy thẳng tới con tàu”
Và một cựu tù nhân bị kết án ra khỏi Ý
        làm tôi sửng sốt lảo đảo về phía trước,
(Anh ta đã bị truy nã vì ngộ sát ở Tuscany)
        Và toàn thể hai mươi [người trên thuyền] đều chống lại tôi,
Hơi điên một chút vì đồng tiền nô lệ
Và họ đã đưa con tàu ra khỏi đảo Scios
      Và con tàu đã rời khỏi dĩ nhiên
Và đứa bé đến, một lần nữa, với chiếc vợt,
Và nhìn qua cây cung
        và nhìn về phía đông, và đoạn đường Naxox (13)
Sự khéo léo của thiên chúa, sau đó, sự khéo léo của thần:
         Con tàu mang qua cơn lốc biển một cách vững vàng
Dây leo mọc lên mái chèo, vua Penthetus (14)
Dây leo mọc trên hố thoát nước nơi mạn tàu
Vâng, tôi, Acoetes (15) , tôi đứng ở đó,
              và vị thần đứng cạnh tôi,
Nước đang cắt dưới sống thuyền,
Biển vỡ ra từ phía sau con tàu hiển nhiên,
                   đường tàu chạy khỏi cây cung,
Và ở đó là phần trên cùng mép tàu, giờ đã có cây nho,
Và dây nho bao phủ nơi từng được buột bằng dây thừng,
                  những lá nho phủ lên cột chèo,
Giây nho dày cũng phủ lên trục chèo,
Và, không có gì cả ngoài hơi thở,
          hơi thở nóng khỏa lên mắc cá chân của tôi,
 Những con thú giống như những cái bóng trong gương,
          một cái đuôi lờ mờ gần như hư vô.
Tiếng kêu nho nhỏ của con mèo hoang, mùi hôi cây cỏ của những con thú,
          nơi có mùi hắc ín,
Sự thính mũi và những bước chân nhẹ nhàng của những con thú,
            mắt nhấp nháy trong màn đen,
Bầu trời vượt qua, khô, không có bão,
Sự thính mũi và những bước chân nhẹ nhàng của những con thú,
        áo lông thú chạm vào da đầu gối của tôi,
Tiếng xạc xào của những thứ vỏ bọc nhẹ nhàng,
         dạng khô cằn trong khí ether
Và con tàu giống như chiếc xà lan trên sàn tàu,
           ném như một con bò trong cách người thợ thủ công treo lên,
Xương sườn bị dán dính một cách nhanh chóng theo nhiều cách,                
nho mọc thành chùm trên chiếc máng làm bằng kim loại,
                 tránh không khí va đập
Thứ không khí vô hồn trở nên sức mạnh,
                 [như] sự nhàn rỗi của loài mèo thuộc giống báo đen,
Con báo (16) hít lấy mùi nho nẩy chồi từ lỗ thoát nước của con tàu,
Những con báo đen bên cửa thoát nước phía trước,
Và biển sâu xanh thẳm cho chúng ta,
                 tươi thắm màu cây lá trong bóng tối,
Và Lyæus(17) : “Kể từ bây giờ, Acœtes, tế đàn của ta,
Nỗi sợ hãi không phải là tôi tớ,
                nỗi sợ hãi không phải là con mèo bằng gỗ,
An tâm với những con linh miêu của ta (18),
                hãy cho những con báo của ta ăn những quả nho,
Đến đây là mùi hương của ta,
            những cây nho mọc lên trong sự tôn kính của ta”
Sóng biển đằng sau bây giờ cuộn trong chuỗi bánh lái,
Mõm đen của con cá heo
            nơi Lycabs đã ở đó, (19)
Những chiếc vảy cá ở trên người lái tàu.
            Và tôi sùng kính.
Tôi đã nhìn thấy những gì tôi đã thấy
            Khi họ mang cậu bé đến tôi nói:
” Cậu ta có một vị thần ở trong cậu ta
            dù tôi không biết đấy là vị thần nào”
Và họ đã đạp tôi ngã về phía trước
Tôi đã nhìn thấy những gì tôi đã thấy:
           Gương mặt của Medon giống như gương mặt của một loài cá nước
           sâu có cái mõm rất rộng,
Hai cánh tay co lại thành những cái vây. Và bạn, Pentheus, (20)
Đã lắng nghe nhà tiên tri Tiresias và lắng nghe Camud (20) chưa,
hay sự may mắn của bạn sẽ rời khỏi bạn
Những chiếc vảy cá dính trên những đường gân háng
tiếng con linh miêu giữa biển…
Và  vào năm sau,
            phát triển trong loài rong màu vang đỏ,
Nếu bạn muốn tựa lên tảng đá  
           [sẽ nhìn thấy] một khuôn mặt đỏ nằm dưới bóng râm của sóng
Sự sống động màu hồng dưới sự chuyển dộng của nước,
             Ileuthyeria,  Dafne (22) dịu dàng của những con chim biển,
Cánh tay thủy thủ trở thành những cành cây,
Ai sẽ nói trong năm nào,
             chạy trốn  ban nhạc nào của Tritons (23)
Vầng trán phẳng, được nhìn thấy, và nhìn thấy một nửa,
             bây giờ là sự yên tĩnh màu ngà voi
Và So-shu khuấy động biển, So-shu cũng vậy,
             lấy bóng trăng ngã dài [trên biển] làm đũa khuấy…
Sự dịch chuyển duyên dáng của nước,
              dây gân của thần biển Poseidon,
Làm đen bầu trời xanh và trong suốt,
               sóng thủy tinh ập lên nữ thần Tyro,
Áp chặc lên, bế tắt,
               những dây sóng hỗn loạn rực rỡ,
Sau đó là sự yên tĩnh của nước,
               sự yên tĩnh nơi những bãi cát sung sức,
Chim biển sải dài khớp cánh,
               làm tung tóe nơi các hốc đá và các hốc cát
Trong những cơn sóng biển bên đụn cát lưng,
Sóng thủy tinh lóng lánh trong dãi thủy triều tương phản với ánh mặt trời,
                xanh xao sao hôm(24)
Đỉnh xám của sóng,
                sóng, màu phấn hoa của nho,
Màu xám ô liu ở gần,
                xa, là màu xám của khói từ sự không ổn định của đá,
Những đôi cánh màu cam hồng của cá đại bàng
                những chiếc bóng xám nghiêng trong nước,
Ngọn tháp như một con ngỗng một mắt tuyệt vời
                những con hạc bay lên từ bụi ô liu,
Và chúng ta đã nghe những thần điền dã(25) làm vui vẻ  Proteus (26)
                trong mùi cỏ khô dưới những cây ô liu,
Và những con ếch đang hát để chống lại những vị thần nửa đàn ông nửa dê
                trong thứ ánh sáng nửa vời [hoàng hôn]
Và…

                      
                

 ______
(1) Robert Browing: nhà thơ người Anh nổi tiếng từ cuối những năm 1800
(2)Sordello da Goito hoặc Sordel de Goit (đôi khi Sordell) là một người Ý sống trong thế kỷ 13, sinh ra ở  khu đô thị Goito thuộc tỉnh Mantua, người mà Pound dùng để bắt đầu Canto II của ông
(3) Lo Sordels si fo di Mantovana: tiếng Pháp cổ, nói rằng Sordello đến từ huyện Mantua
(4) So-shu thực sự chỉ là một cái tên mà Pound tạo nên cho  một vị thần biển, và cái tên  đó phát ra âm thanh giống như những con sóng của đại dương. Theo https://www.shmoop.com/canto-ii-pound/stanza-1-summary.html
(5) Lir: thần biển trong thần thoại Ailen

(6) Eleanor xứ Aquitaine là một trong những phụ nữ quyền lực và giàu có nhất Tây Âu trong giai đoạn Trung kỳ Trung cổ, ở đây Pound muốn ví Helen với Eleanor xứ Aqitaine
(7) ἑλέναυς  và ἑλέπτολις: hai từ Hy Lạp này là để diễu cợt  tên của Helen, từ trước có nghĩa “destroyer of ships” , và từ sau có ngĩa “destroyer of cities” .Theo https://www.shmoop.com/canto-ii-pound/stanza-1-summary.html 
(8) “Nàng”ở đây là chi cho Helen
(9)Schoeneus nhân vật trong tác phẩm Metamorphoses [Biến Hình] của Ovid, con gái của Schoeneus là Atalanta, người nổi tiếng với các cuộc chạy đua. Nếu đàn ông thắng, họ sẽ cưới cô ấy. Nếu họ thua, Atalanta sẽ giết họ

(10) Tyro là một nữ thần bị thần biển Poseidon hãm hiếp sau khi ông đã  cải trang thành một con sông.
(11) Scioslà một hòn đảo ngoài khơi Hy Lạp.

(12) Naxos là một hòn đảo ngoài khơi Hy Lạp, từng là nơi của các giáo phái thờ Dionysius, thần rượu vang và tình dục Hy Lạp

(13) Đứa bé đến, nhìn qua cây cung, nhìn về phía đông, và nhìn về phía  Naxox, nơi thờ thần Dionysius,  tất cả những điều đó có phải Pound có vẻ muốn nói rằng đứa bé là hóa thân của thần  Dionysius

(14) Pentheus là kẻ xấu trong  vở kịch “The Bacchae” của Euripides. Và trong câu chuyện đó, vua Pentheus kết thúc bằng việc bị rách tay chân  . Theo https://www.shmoop.com/canto-ii-pound/stanza-2-summary.html

(15) Trong Metamorphoses, cuốn thứ 3, của Ovid, một thủy thủ tên Acoetes chèo thuyền cùng với thủy thủ đoàn, vào một ngày, bọn họ đã tìm thấy một cậu bé trên đảo Scios, và cuối cùng, cậu bé tiết lộ mình là thần Dionysius
(16) Leopard: con báo, một trong những con vật của  thần Dionysius
(17) Lyæus là cách gọi khác của thần Dionysius
( 18 ) Lynxes: linh miêu,  một trong những con vật của thần Dionysius
(19)Pound mượn trong Metamorphoses của Ovid, ở đó  Dionysius biến tất cả những người đàn ông trên tàu thành cá [ heo], và Lycabs chỉ là một cái tên do Pound đặt ra để chỉ cho những người đã biến thành cá, và cũng do đó nên có chuyện những chiếc vảy cá trên người lái tàu
(20) Trong huyền thoại Hy Lạp, Pentheus là vua của xứ Thebes
(21) Trong huyền thoại Hy Lạp, Cadmus là người sáng lập và là vị vua đầu tiên của xứThebes
(22) Ileuthyeria,  Dafne là những cái tên Pound tạo ra
(23) Triton : thần Hy Lạp, sứ giả của biển cả,  con trai của thần biển Poseidon và Amphitrite, Triton thường biểu diễn như một nhân vật có thân  người và đuôi cá
(24) Hesperus: ngôi sao buổi tối, sao hôm
(25) Faun: thần điền dã, một trong những lớp  vị thần nông thôn dâm dục, được biểu diễn như một người đàn ông có sừng, tai, và đuôi của dê.
(26) Proteus là vị thần Titan cai trị biển cả cùng với Nereus trước khi bị Poseidon lấn át, một trong những vị thần mà Homer gọi là “Ông già của biển cả”

 

 

CANTO II

HANG it all, Robert Browning,
there can be but the one “Sordello.”
But Sordello, and my Sordello?
Lo Sordels si fo di Mantovana.
So-shu churned in the sea.
Seal sports in the spray-whited circles of cliff-wash,
Sleek head, daughter of Lir,
           eyes of Picasso
Under black fur-hood, lithe daughter of Ocean;
And the wave runs in the beach-groove:
“Eleanor, ἑλέναυς and ἑλέπτολις!”
           And poor old Homer blind, blind, as a bat,
Ear, ear for the sea-surge, murmur of old men’s voices:
“Let her go back to the ships,
Back among Grecian faces, lest evil come on our own,
Evil and further evil, and a curse cursed on our children,
Moves, yes she moves like a goddess
And has the face of a god
           and the voice of Schoeney’s daughters,
And doom goes with her in walking,
Let her go back to the ships,
           back among Grecian voices.”
And by the beach-run, Tyro,
           Twisted arms of the sea-god,
Lithe sinews of water, gripping her, cross-hold,
And the blue-gray glass of the wave tents them,
Glare azure of water, cold-welter, close cover.
Quiet sun-tawny sand-stretch,
The gulls broad out their wings,
           nipping between the splay feathers;
Snipe come for their bath,
           bend out their wing-joints,
Spread wet wings to the sun-film,
And by Scios,
           to left of the Naxos passage,
Naviform rock overgrown,
           algæ cling to its edge,
There is a wine-red glow in the shallows,
           a tin flash in the sun-dazzle.

The ship landed in Scios,
           men wanting spring-water,
And by the rock-pool a young boy loggy with vine-must,
           “To Naxos? Yes, we’ll take you to Naxos,
Cum’ along lad.” “Not that way!”
“Aye, that way is Naxos.”
           And I said: “It’s a straight ship.”
And an ex-convict out of Italy
           knocked me into the fore-stays,
(He was wanted for manslaughter in Tuscany)
           And the whole twenty against me,
Mad for a little slave money.
           And they took her out of Scios
And off her course…
           And the boy came to, again, with the racket,
And looked out over the bows,
           and to eastward, and to the Naxos passage.
God-sleight then, god-sleight:
           Ship stock fast in sea-swirl,
Ivy upon the oars, King Pentheus,
           grapes with no seed but sea-foam,
Ivy in scupper-hole.
Aye, I, Acœtes, stood there,
           and the god stood by me,
Water cutting under the keel,
Sea-break from stern forrards,
           wake running off from the bow,
And where was gunwale, there now was vine-trunk,
And tenthril where cordage had been,
           grape-leaves on the rowlocks,
Heavy vine on the oarshafts,
And, out of nothing, a breathing,
           hot breath on my ankles,
Beasts like shadows in glass,
           a furred tail upon nothingness.
Lynx-purr, and heathery smell of beasts,
           where tar smell had been,
Sniff and pad-foot of beasts,
           eye-glitter out of black air.
The sky overshot, dry, with no tempest,
Sniff and pad-foot of beasts,
           fur brushing my knee-skin,
Rustle of airy sheaths,
           dry forms in the æther.
And the ship like a keel in ship-yard,
           slung like an ox in smith’s sling,
Ribs stuck fast in the ways,
           grape-cluster over pin-rack,
           void air taking pelt.
Lifeless air become sinewed,
           feline leisure of panthers,
Leopards sniffing the grape shoots by scupper-hole,
Crouched panthers by fore-hatch,
And the sea blue-deep about us,
           green-ruddy in shadows,
And Lyæus: “From now, Acœtes, my altars,
Fearing no bondage,
           fearing no cat of the wood,
Safe with my lynxes,
           feeding grapes to my leopards,
Olibanum is my incense,
           the vines grow in my homage.”

The back-swell now smooth in the rudder-chains,
Black snout of a porpoise
           where Lycabs had been,
Fish-scales on the oarsmen.
           And I worship.
I have seen what I have seen.
           When they brought the boy I said:
“He has a god in him,
           though I do not know which god.”
And they kicked me into the fore-stays.
I have seen what I have seen:
           Medon’s face like the face of a dory,
Arms shrunk into fins. And you, Pentheus,
Had as well listen to Tiresias, and to Cadmus,
or your luck will go out of you.
Fish-scales over groin muscles,
lynx-purr amid sea…
And of a later year,
           pale in the wine-red algæ,
If you will lean over the rock,
           the coral face under wave-tinge,
Rose-paleness under water-shift,
           Ileuthyeria, fair Dafne of sea-bords,
The swimmer’s arms turned to branches,
Who will say in what year,
           fleeing what band of tritons,
The smooth brows, seen, and half seen,
           now ivory stillness.

And So-shu churned in the sea, So-shu also,
           using the long moon for a churn-stick…
Lithe turning of water,
           sinews of Poseidon,
Black azure and hyaline,
           glass wave over Tyro,
Close cover, unstillness,
           bright welter of wave-cords,
Then quiet water,
           quiet in the buff sands,
Sea-fowl stretching wing-joints,
           splashing in rock-hollows and sand-hollows
In the wave-runs by the half-dune;
Glass-glint of wave in the tide-rips against sunlight,
           pallor of Hesperus,
Grey peak of the wave,
           wave, colour of grape’s pulp,

Olive grey in the near,
           far, smoke grey of the rock-slide,
Salmon-pink wings of the fish-hawk
           cast grey shadows in water,
The tower like a one-eyed great goose
           cranes up out of the olive-grove,

And we have heard the fauns chiding Proteus
           in the smell of hay under the olive-trees,
And the frogs singing against the fauns
           in the half-light.
And…

 

nguồn :  https://www.shmoop.com/canto-ii-pound/poem-text.html

 

Leave a Reply

Your email address will not be published.