Doreen Kay/Anh
But now, on this long day that doesn’t end/I feel irrevocable and alone/Nhưng bây giờ trong một ngày dài không thể kết thúc/Ta cảm thấy không thể thay đổi và cô đơn/JOGE LOUIS BORGES/ADAM IS YOUR ASHES/ADAM LÀ TRO TÀN CỦA MI
còn tiếng gù tình của lũ cu đồng thì như ngọn triều yêu dấu, lại là huyền thuyết về những sức vóc trên cao, lần này, cái uyên nguyên cỡi sóng lại nằm trong thứ âm vọng kỳ dị được trích ra từ tiếng gù tình của lũ cu đồng, cũng chỉ là tiếng hát chim cu mà thành ra một khoảnh nhân sinh bao quát nghĩa lý cuộc đời lấp loáng cả cái hào hoa náo động lẫn cái bi cảnh không cầm được nước mắt, bây giờ, tôi không còn dám gọi Khái bằng thằng như những đứa bạn khác, dẫu ở trong làng Khái là bạn chí cốt của tôi, bạn tự thuở lên ba, bỡi cái chết của Khái là quá khác với những cái chết khác, nó cứ gờn gợn trong tâm tưởng tôi về cái chết của một bậc thánh [ồ thời con người như thể mất hết lòng trắc ẩn, ở trên thế giới người ta vẫn giết người như ngóe, các cuộc tàn sát dân chúng của những nhà cầm quyền độc tài, các cuộc khủng bố không gớm tay của các tổ chức cực đoan, các vụ thủ tiêu tàn nhẫn trong các tranh đoạt chính trị, bạn tôi đã chết một cách thánh thiện trong một thời đại như vậy] đừng cấm cản thằng Khái nữa, cứ để cho con nó thoái mái mà sống, hồi ấy, cha Khái đã nói với mẹ Khái như vậy, hay bác Bốn Mịch, cha Khái, ông từ giữ đình làng, người thấm nhuần ý nghĩa trần gian, đã linh cảm được điều gì đó ở đứa con trai yêu quí của ông, Khái đề xuất việc đi nhử cu đồng là để bớt gánh nặng của nhà, Khái tính toán với mẹ, một ngày nhử được hai con cu đồng thì nhà có hai bữa canh rất ngon lành, cu mồi là mua của một người ở làng bên chuyên nuôi cu đồng cồ [con trống] để làm mồi nhử, lồng chim là tự tay Khái làm, tôi đến nhà bác Bốn Mịch thấy Khái tự tay chặt tre trong vườn để chẻ nan đương lồng, và ngồi thiết kế cái lưới rập công phu, cái bẩy rập bằng lưới cắt từ lưới đánh cá đã thải ra của một người bạn bác Bốn Mịch ở tận dưới Giã, thì biết là thằng bạn nối khố của tôi đã sa vào một niềm đam mê mới mẻ, một buổi Khái cùng tôi đến trường, một buổi quảy lồng cu lặn lội vào các khu vườn trong làng, ngay bữa đầu tiên Khái đã quảy lồng cu về không, tức không rập được con cu đồng nào, sau khi Khái chết, tôi đọc thấy trong nhật ký của Khái: ‘‘lũ chim cu chúng có cái tình đồng loại của chúng, thâm sâu lắm, nghe con chim cồ ở trong lồng cất tiếng gù thì như thể hết thảy lũ cu có mặt trong khu vườn đều kéo đến, con cu cồ trong lồng tiếp tục gù, và lũ cu đứng rải rác trên các cành cây cạnh đó lắng nghe, chốc chốc lại cất tiếng đáp, rồi một con đã bước vào cái vuôn sân định mệnh trong hệ thống lồng nhử, và sa lưới, không phải đâu, không phải ta thấy cái lưới rập sa xuống, mà nhìn thấy đất trời đang sập xuống trước ta, trong thứ cảm xúc thương tích ấy, ta hạ lồng chim xuống đất, nhấc cái bẩy lưới lên, con cu đồng nạn nhân của ta bay vút qua nỗi bàng hoàng của ta, phải rồi, ta không thể hủy đi một cuộc tình’’…ngay tự ngày đầu tiên đi nhử cu đồng, Khái đã hoàn toàn thất bại trong kế sách kiếm thêm thức ăn, đám sinh vật không biết nói tiếng người ấy đã hút hồn Khái, cà bốn mùa trong năm mùa nào Khái cũng quảy lồng nhử cu ra đi, không phải đi nhử cu mà đi nghe lũ chim cu gù tình, mẹ Khái lo Khái chểnh mảng việc học nên ra sức ngăn cản Khái, hay là bác Bốn Mịch, ông từ đình làng, người giữ toàn bộ hồ sơ gia phả của làng, đã lãnh hội được các thứ trí khôn tiềm ẩn trong các thư tịch trong hồ sơ gia phả nên đã nhận ra việc làm của con trai mình là hợp với lẽ trời, cứ để cho con nó thoái mái mà sống, cha Khái đã khuyên mẹ Khái như vậy, sau khi Khái chết, tôi đọc thấy trong nhật ký của Khái: ‘‘Tiếng gù tình của lũ cu đồng không còn là sự vật của tình ái, cái dục vọng thường tình, có những hôm ta ngồi cố lắng nghe, thì thấy, trong khoản âm lượng của thứ tiếng hót ấy là chan chứa những khái niệm tinh khiết về cái tương quan tinh khiết, tương quan của những xung động thảnh thoát, như thể hai thứ vũ trụ đang chuyện trò nhau, ngôn ngữ của buổi sơ khai, ồ cái nhất thể đôi khi lại lãng đãng thành ra như rời rạc quấn quít nhau như thấy bên ấy đang réo gọi mình, hóa ra thế giới cũng chỉ là một tiếng gù tình bất tận’’…mùa đông ấy bão lớn lắm, cây cối trong các khu vườn trong làng Cù tôi ngã đổ hết, chim chóc chết hết, lũ cu đồng chịu gió mưa dở nhất nên chết nhiều nhất, thằng Khái, bạn tôi, đau buồn, bỏ ăn bỏ ngủ mấy hôm thì chết
