hay đấy là sự nổ lực của trí tuệ con người
trong công cuộc thiết đặt gương mặt thế giới.
Con chim đằng khi đứng bên này suối nước nâu hót thì nghe như đêm trường đổ xuống nỗi nhớ nhung của đất, nhưng khi đã sang phía bờ bên kia đứng hót thì lập tức nhìn thấy những nụ cười thốt ra từ các loài hoa. Mấy trăm năm qua suối nước nâu vẫn là bến bờ cho những cuộc đi về…Án văn chương trích trong cuốn sách cổ và những lời cắt nghĩa đầy ẩn dụ của cha tôi đã khiến tôi bao nhiêu lần lên núi Thiên Sơn. Cái bến bờ ấy vẫn quyến rủ trí tưởng tượng của tôi. Con chim đằng đứng hót nơi bến bờ của những cuộc đi về! Âm vang của một thách đố? Hay cũng chỉ là ngẫu nhĩ thi ca. Tôi lao vào cuộc tìm kiếm đầy thú vị nhưng cũng đầy vô vọng.
Con suối ấy vẫn chảy miết qua khắp cõi nhân gian, khi trải qua những ruộng đồng thôn dã đìu hiu hút gió vui ít buồn nhiều, khi là trải qua miền núi non gập ghình hiểm trở… Những lời cắt nghĩa của cha tôi về án văn chương ấy tựa những cánh cửa khép hờ khiến tôi cứ muốn đẩy thử để bước vào. ( Cha tôi có hẳn một tập lời bình về cuốn sách cổ ấy, cuốn sách và những lời bình được cuộn chung trong số sách tuồng hát bộ ông để lại). Cứ dựa theo những lời cắt nghĩa này, tôi quả quyết trong lòng suối nước nâu là thuộc vùng rừng núi phía nam làng tôi: Núi rừng Thiên Sơn. Này, có nghe nói có con suối nào ở đây có tên suối nước nâu hay không? Câu hỏi tôi đã dùng để hỏi thử những người đi rừng tôi gặp trong chuyến lên Thiên Sơn lần ấy. Và tất cả đều lắc đầu, không biết. Lần ấy tôi cũng đã dừng lại bên bờ một con suối để thử lắng nghe tiếng hót của con chim đằng. Nhưng niềm thao thức trong tôi mách bảo tôi đấy không phải suối nước nâu.
Con chim đằng vẫn đứng hót ở bờ suối nước nâu cho người đi biết cách quay về…Lời cắt nghĩa của cha tôi lại thôi thúc tôi lên Thiên Sơn. Lần này thì tôi đi sâu hơn vào trong núi. Đang mùa hạ. Màu thắm đỏ của hoa muồng mùa hạ như đốt cháy nỗi niềm của kẻ có lòng ham muốn hiểu biết về thế giới là tôi. Lần này thì tôi cũng dừng lại bên bờ một con suối. Và điều đầu tiên tôi tìm kiếm là xem thử màu con nước dưới lòng suối. Tôi nói với cái bóng của mình đang nghiêng ngã nơi dòng nước suối trong veo rằng đây cũng không phải suối nước nâu.
Và tôi lại bao nhiêu lần lên Thiên Sơn. Nhưng những chuyến đi ấy đã không mang lại chút tía sáng nào về con suối chẳng biết vì đâu lại có mặt trong thi ca. Những chuyến trở về tay không càng kích thích trí tưởng tượng của tôi.
Hay đấy là sự nổ lực của trí tuệ con người trong công cuộc thiết đặt gương mặt thế giới? Tôi cứ mường tượng một ngày sẽ nhìn thấy con suối nước nâu để theo chân con chim đằng đứng bên này suối lắng nghe đêm trường đổ xuống nỗi nhớ của đất rồi cùng chim sang bên kia suối để ngắm nhìn những nụ cười thốt ra từ các loài hoa. Ồ, đấy là ngày tôi đã khám phá ra một bí mật nữa của thế giới. Sự bí mật được khơi gợi bỡi thi ca.
Nhưng có khi con suối lại chảy qua miền của nỗi thảng thốt…Lúc bị trói bỏ giữa rừng tôi cứ thấy nhớ đến lời cắt nghĩa ấy của cha tôi. Lần này tôi lại đi sâu hơn nữa vào núi rừng Thiên Sơn. Và vừa mới qua khỏi con suối ấy tôi liền bị một đám người lạ mặt bắt trói chân tay và bịt mắt rồi bỏ nằm một mình ở giữa rừng. Tai họa xảy quá đột ngột khiến tôi chẳng còn đủ sáng suốt để nghĩ ra nguyên nhân của sự việc. Tôi cố vùng vẫy để tự mở trói cho mình, nhưng mọi cố gắng đều vô ích. Đêm tối đã đến với tôi ngay khi bọn họ chụp tấm vải đen và dày lên hai mắt của tôi. Dường như có tiếng cây ngã đổ và tiếng của một thứ động cơ nào đó. Những tiếng động rất gần. Tôi có cảm tưởng mình đã nằm ở đó rất lâu. Cũng chẳng biết là đêm đã đến chưa. Chỉ nhớ lúc vượt qua con suối và gặp nạn là vào lúc giữa buổi sáng. Những tiếng động ấy vẫn tiếp tục vang đến tai tôi. Tôi bị trói bỏ giữa rừng như thế thì khác nào người ta biến tôi thành miếng mồi ngon cho lũ thú dữ. Tôi cứ nghĩ đến việc đêm lũ thú dữ sẽ kéo đến xé xác tôi. Và thế là cuộc đời tôi chấm hết. Tôi nghĩ ngợi một hồi rồi thiếp đi trong niềm tuyệt vọng. Cho đến lúc nghe có bàn tay ai vỗ nhẹ lên vai mình tôi mới giật mình bật dậy, và biết là tôi đã được cởi trói. Mặt trời đang lên. Có nghĩa đã sang ngày hôm sau. Tôi cứ có cảm tưởng như đang bước vào một cảnh sống hoàn toàn mới mẻ. Đám người đốn gỗ trộm đã rút đi hết rồi, cũng may là bọn họ đã chừa lại mạng sống của anh. Những người đi hái trái rừng, những người đã cởi trói cho tôi, giảng gỉai cho tôi hiểu những sự việc vừa xảy ra. Tôi cứ đứng lặng nhìn những ân nhân của mình, và nghe nước mắt đang chảy ra. Chứ còn biết nói những lời gì cho đủ về lòng biết ơn của mình. Tôi thử nhìn cảnh vật chung quanh. Ở phía bên kia con suối, rừng cây đang yên bình trong nắng sớm. Nhưng phía bên này suối, ngay trước mặt tôi, là cảnh cây cối ngã đổ, sự tàn phá gây ra bỡi đám người đốn gỗ trộm. Phía bên kia là những nụ cười thốt ra từ những loài hoa. Và phía bên này đêm trường đang đổ xuống…Tôi đã nhìn thấy được con suối nước nâu. Thì chẳng phải con suối có tên nước nâu chỉ là phúng dụ về một thứ đường biên mong manh nhưng vô cùng quan trọng vẫn tồn tại trong mọi ngõ ngách cuộc sống hay sao?
Giã, 11am 22/7/2015
