kính tặng nơi chôn nhau cắt rốn của tôi
LỜI TỰA
tôi không dám nói đây là những nghĩ ngợi
về đất
bỡi đó là câu chuyện vượt quá
khả năng tư duy của tôi
thực ra đây chỉ là cuộc chuyện trò với
người bạn đồng điệu của tôi
cuộc chuyện trò như là những giả định
khi nói về đất
những giấc mơ giả định
những cảm thức giả định…
CHƯƠNG MỘT :NHỮNG CÂU CHUYỆN KHÔNG ĐẦU KHÔNG CUỐI
những người đàn ông đem những chiếc bóng của lũ chim đang bay trên bầu trời trên đầu đặt lên những chiếc bóng củamình đang ngã trên đấtngười ta nói như thế là sự kết hợp giữa ảo ảnh và hiện thực
từ những khoảng trống
thế giới vẫn chòng chành trên những cuộc chơi chẳng theo luật tắc nào
sợ sự lãng quên
người đàn ông lén dấu nhúm đất vào áo
hôm qua có kẻ nói với tôi chớ đi đâu cả
cứ ở lại trong những khoảng trống
dường có sự trục trặc nào đó xảy ra
lũ chim có cánh hết thảy đều bay lên
từ trong những khoảng trống bước ra
tôi gặp khuôn mặt nhăn nhó của đất
chúng ta vẫn đang có mặt nơi mặt đất
đừng chờ đợi ân sủng từ các vị thần
cứ tự vinh danh mình
bằng cách ca ngợi mồ hôi
ca ngợi nước mắt
ca ngợi máu chảy ra khỏi các mạch máu
ca ngợi cái chết từ từ
máu từ các mạch máu từ từ chảy ra trước khi chết
điều đó chẳng dễ dàng chút nào
nhưng chúng ta đang làm
để được có mặt trong danh mục các loài nơi mặt đất
buổi tối hãy cứ soi vào các vì sao
để được nhìn thấy gương mặt chúng ta được sinh ra từ các cuộc chết chóc
vẫn nặng trĩu những hoài bão không gọi được tên
nhưng có thể nói bằng ẩn dụ
về cuộc sinh nở từ các cuộc chết chóc
hôm qua có kẻ đến nói với tôi đừng đi đâu cả
hãy cứ ở lại giữa cuộc sinh nở được sinh ra từ các cuộc chết có vẻ đùa cợt
thời ngôn ngữ bị cưỡng hiếp
em hãy gọi tôi là kẻ muộn mằn
ngay cả ý muốn hôn lên mắt em cũng muộn mằn
tôi là cái bao tử được sinh ra muộn mằn
để ăn những thức ăn huyễn hoặc
tôi huyễn hoặc cả khi người ta ép tôi ăn những thứ thức ăn tôi không muốn
những lời ngọt ngào nói ra từ cửa miệng ngài trưởng xứ
những thề thốt non biển tuông ra từ niềm hứng thú của các vị chúa đất sau khi ôm hôn nhau giữa thế giới
tôi huyễn hoặc cả khi tôi nôn thốc ra những thứ thức ăn tôi không muốn
em hãy gọi tôi là kẻ muộn mằn
ngay cả những điều tôi vừa nói ra cũng muộn mằn
ngôn ngữ đã bị cưỡng hiếp một cách thê thảm
có quá nhiều những ngọn lửa giận dữ
cuộc hành trình của tôi trên con đường đất
mùa đông con đường bỗng nhớ đến cái chết của những kẻ bị lũ rắn đen áp bức
con đường thu mình lại
mùa đông tôi vất vả với cuộc hành trình của mình
các bạn đừng chờ
vì không chắc tôi tiếp tục được cuộc hành trình
tôi nói với các bạn hữu của tôi
vào cuối mùa đông
lũ rắn đen lại trườn ra trên đường
có nhiều kẻ không chết
chỉ ngắc ngoải với những hạt lúa thu được từ những thửa ruộng đã bị những ý đồ ngông cuồng của lũ rắn băm nát
có quá nhiều những ngọn lửa giận dữ ẩn náu bên dưới bầu trời
đừng chờ tôi
tôi lại nói với các bạn hữu của tôi đang chờ tôi ở cuối những tiếng la hét
những tiếng la hét cất lên từ lúc mặt trời mới mọc
lửa
những tiếng la hét
và ánh mặt trời
có quá nhiều sự kết hợp khiên cưỡng bên dưới bầu trời
em cứ gọi tôi là kẻ lười nhác
em hãy gọi tôi là kẻ lười nhác
những ngày có mưa tôi nằm dài bên dưới những đám mây mọng nước
mặc cho mưa
tôi cứ nằm dài cùng với những nghĩ ngợi lười nhác trong tôi
mới hôm nào lũ sói đã đến lấy mất một nửa niềm vui của tôi
niềm vui bắt đầu tự khi mới bắt đầu biết nhìn những ngọn cỏ ngửa mặt đón lấy ánh nắng mặt trời
sau khi đã lấy niềm vui của tôi mang đi
lũ sói còn quày lại cười nhạo tôi là kẻ lười nhác
em chớ hỏi ai đã làm cạn kiệt niềm vui trong tôi
bỡi đó là điều cấm kỵ
người ta vẫn cấm tôi không được thổ lộ nỗi tức giận
khi răng tôi rệu rã vì phải ăn quá nhiều những thứ thức ăn tôi không thích
hay khi mắt tôi mờ đi vì hằng ngày phải nhìn quá nhiều những thứ vật thể màu tro than trong cuộc sống
đừng ngại
em cứ gọi tôi là kẻ lười nhác
bỡi vì tôi vẫn cứ nằm dài giữa những năm tháng người ta vẫn dùng quá nhiều những từ ngữ nhảm nhí được trích ra từ những cuốn sách nhảm nhí
cuộc sống có quá nhiều điều kỳ lạ
không phải tôi muốn làm cho thế giới trở nên phức tạp
nhưng không thể không dùng những từ ngữ kỳ dị như thế khi mô tả cuộc sống
thời tuổi trẻ tôi đã dùng quá nhiều thời gian cho những cuộc tán gẫu cùng những cô gái trẻ
cũng như dùng quá nhiều thời gian cho việc thể hiện sự kiêu ngạo
bấy giờ tôi luôn sống trong những ảo ảnh như thứ trò diễu cợt trời đất dành riêng cho những kẻ ít tuổi
cứ thấy mình như là trung tâm của trời đất (thứ trung tâm luôn thu hút những cuộc tán gẫu cùng những cô gái trẻ)
giờ hiểu ra sự kỳ dị của cuộc sống thì đã quá muộn
mới hôm qua có kẻ đến nói với tôi lũ ếch nhái trên đồng làng đang nổi loạn vì lũ rắn đen đã ban bố thứ sắc lệnh chết tiệc rằng ếch nhái không còn được tự do kêu réo khi có cơn mưa đổ xuống
và mới hồi tờ mờ sáng này người đàn ông ở nhà bên hô hoán rằng trong đêm đã có kẻ đến lấy cắp những lời nói bấy lâu ông vẫn dấu kỹ trong ký ức
cuộc sống quả có quá nhiều điều kỳ dị
bọn họ vẫn mưu toan ám hại tôi
dẫu biết bây giờ tôi biết tôi chẳng có tài cán chi nên chẳng còn kiêu ngạo như thuở ấy
chúng ta đều biết đất chẳng biết nói năng
tôi trò chuyện với đất
hãy nói năng một chút gì đi chứ
tôi biết tôi ảo tưởng
nhưng suốt ngày vẫn nằm chờ những lời nói của đất
này kẻ khốn cùng đừng hỏi gì cả
chẳng phải đất
mà ai đó đã thay đất nói với tôi
bọn họ vẫn mưu toan ám hại tôi
dù biết tôi đang là kẻ khốn cùng
tôi trò chuyện với đất
cứ tiếp tục im lặng mãi sao
tôi biết tôi là kẻ khốn cùng
nên chỉ còn biết trò chuyện với đất
không phải đất
mà chính tôi nhìn thấy những thế lực đen tối đang đè lên đất
chúng ta ai cũng biết đất vẫn khổ ải theo nỗi khổ ải của người
hồi năm ngoái chính tôi nhìn thấy đất trên đồng làng nứt ra thành những ô rãnh
có rất nhiều người từ dưới những kẽ nứt chui lên luôn miệng nói cứu tôi với
chúng ta đều biết đất chẳng biết nói năng
nên có nhiều kẻ muốn biến đất thành chỗ nằm để ca ngợi nhau
bọn họ đã ca ngợi nhau là kiệt xuất là có thể trò chuyện được với những người chết tự những trăm triệu năm trước là có thể làm cho loài khỉ không đuôi trở thành có đuôi
tôi chẳng dám nói điều chi to tátchỉ trò chuyện với đất vài điều nhỏ nhặt
về sự tàn bạo
ở thế giới này tôi như lũ kiến
có nghĩa người ta có thể xóa bỏ tôi bất cứ lúc nào
hôm qua tôi đang đi giữa ban ngày
có kẻ chặn tôi hỏi có biết đường đến những cuộc vui hay không
tôi nói tôi cũng giống như lũ kiến là thường hay chạy trốn bên dưới những chiếc lá rụng khi nghe thấy có quá nhiều bước chân người dẫm lên mặt đất
em chớ hỏi có phải tôi hay sợ hãi trước con người hay không
vì đó là điều tôi chẳng thể nói được
sự tàn bạo là không có cảm xúc
có quá nhiều kẻ đi vớt xác lá mục
có quá nhiều kẻ đi về phía có những kẻ suốt ngày chỉ loay hoay với những dự tính của mình
những của cải bọn họ thừa hưởng được của thuở trước gòm có hoài vọng và chờ
trên con sông chảy qua sự chờ đợi có rất nhiều xác lá mục
bọn họ vớt những xác lá mục đem về ướp với những hoài vọng
và chờ
càng ngày càng có quá nhiều kẻ đi về phía có những kẻ suốt ngày đi vớt xác lá mục
những kẻ mới đến cũng đi vớt xác lá mục
khi dòng sông khô cạn
người ta kéo nhau đi về phía khác
về sự lầm lẫn
càng ngày càng có quá nhiều người không còn muốn rời bỏ chút nào thế giới mình đang sống
nhưng bạn ơi
nơi cư trú của sự bất tử không phải là mặt đất
câu thơ ai viết nghìn năm cũ vẫn còn phảng phất hương thơm nơi mắt tôi
người ta vẫn thích sự bất tử
như thích một chiếc áo mới
lịch sử giống như cuộc trưng bày bất đắc dĩ những lầm lẫn
những lầm lẫn giữa những thứ lầm lẫn và những thứ không thể lầm lẫn
đêm qua lũ chim cú bay về kêu váng làng tôi
người ta không ai còn muốn xua đuổi lũ chim háo danh ấy
(chúng vẫn nghĩ là người ta vẫn nghĩ chúng là những nhà tiên tri )
ai cũng chỉ lo có xảy ra tai họa hay không
sự lầm lẫn đã xảy ra tự buổi mới bắt đầu
vì ai đó đã lầm lẫn giữa thói háo danh và minh triết
về cuốn biên niên sử của làng tôi
trong cuốn biên niên sử làng tôi
đất là những lời chú thích
về những ngày tháng những người khách lạ dẫm lên con đường vào làng (những người khách từ phía mặt trời lặn đi tìm cái không thể)
về những đêm đất không ngủ
(vì những điều khó hiểu trong tiếng kêu có vẻ khác thường của lũ chim nửa đêm, cứ vào khoảng giữa khuya lũ chim nửa đêm lại thức giấc buông những lời kỳ dị)
trong cuốn biên niên sử làng tôi
đất nói nhiều hơn người chép sử
tôi thấy bên dưới những trang chép về dòng sông chảy qua làng có lời chú của đất như vầy
dòng sông chảy
chẳng qua là để cho thấy mọi vật chẳng thể đứng yên
hôm qua có kẻ mở cuốn sử làng thấy nước mắt của đất còn đọng trên chữ nghĩa
em chớ hỏi khi đọc những trang sử làng
tôi có còn giữ được điềm tĩnh hay không
cũng chỉ là những ý nghĩ nhỏ nhoi
tôi nhìn thấy những người đàn ông bước ra từ những chiếc bóng ngã trên đất
và đi về phía có những giọng hát thật chuẩn
người ta bảo thế là hoài vọng
không thể nói hoài vọng của lũ còng trên cát là không quan trọng bằng hoài vọng của lũ chim trên trời
những người đàn ông đem những chiếc bóng của lũ chim đang bay trên bầu trời trên đầu đặt lên những chiếc bóng của mình đang ngã trên đất
người ta nói như thế là sự kết hợp giữa ảo ảnh và hiện thực
tôi thì không nói thế
tôi nói hết thảy là những ví dụ về một cuộc chơi khởi lên từ chỗ chẳng có đâu
em chớ hỏi tôi là cuộc chơi nào
bỡi đó là điều tôi chẳng thể nói bằng lời
có quá nhiều cách nhìn thế giới
và chính là những người đàn bà ấy đã đi nhặt những hột nút áo cũ ở các bến tàu thường trở về làng vào lúc nửa đêm
từ làng tôi đến các bến tàu gần nhất cũng phải mất cả buổi đường
thật ra bọn họ cũng muốn trở về làng vào lúc còn ánh mặt trời
nhưng điều đó là không thể
bỡi bọn họ còn phải chờ cập bến những chuyến tàu chở những kẻ không có công ăn việc làm từ các nơi trên mặt đất trở về với những chiếc áo cũ
quả thật có quá nhiều người mặc áo cũ và họ đã giữ gìn những hột nút áo của mình quá cẩn thận
tôi nhìn thấy có quá nhiều hình ảnh những hột nút áo cũ trong ánh mắt những người đàn bà ở làng tôi chuyên đi nhặt những hột nút đã bị rứt khỏi áo
hình như những người đàn bà chuyên đi xin thức ăn thừa ở các bến tàu có vẻ không bằng lòng về việc những người đàn bà ở làng tôi chuyên đi nhặt những hột nút cũ
cứ gì phải là đi nhặt nút áo cũ trong khi chúng ta còn thiếu thốn mọi thứ trên đời
bọn họ nói
quả thật có quá nhiều cách nhìn thế giới
tôi cứ thấp thỏm nghĩ về những cơn mưa bất chợt
tôi đi
và cứ thấy thấp thỏm trong lòng về những cơn mưa bất chợt
khi những cơn mưa bất chợt đổ xuống thì lũ chim cu trên những bờ tre làng tôi sẽ bối rối trước thứ tình cảnh cứ lập đi lập lại ấy
chúng sẽ vô cùng khổ tâm không biết là có nên rời khỏi bờ tre làng đi tìm nơi trú ẩn khác hay là cứ ở lại trong mưa với nơi chốn cũ
tôi cứ thấy thấp thỏm khi nghĩ về những cơn mưa bất chợt đổ xuống làng tôi vào lúc giữa khuya
lũ ếch nhái thì vui nhưng lũ chim cu thì buồn
đêm hôm qua
mặc sự can ngăn của người làng có người một hai phải lên trời để hỏi các vị thần cai quản những đồng ruộng về việc lúa trên đồng làng tôi liên tiếp mấy mùa mất trắng
sáng ra có kẻ phát hiện có người nằm chết dưới chân bờ tre làng
thì ra trong đêm có người đã bắt than lên những ngọn tre ở bờ tre làng để lên trời
ở làng tôi chuyện gì cũng có thể xảy ra
tôi sẽ quị ngã trên con đường làng
tôi trò chuyện với con đường làng
cuối cùng thì con đường làng cũng như tôi
cuối cùng thì chúng tôi vẫn là chúng tôi
bỡi người ta đem đặt lên vai chúng tôi những nhiệm vụ quá nặng nề
khi người ta giao cho chúng tôi nhiệm vụ làm lại thế giới
con đường làng cứ lặng đi
còn tôi thì trốn vào niềm cô độc
tôi cô độc trong lúc ngủ
tôi cô độc trong lúc thức
tôi cô độc trong cách thức nghĩ ngợi về thế giới tôi đang sống
tôi cô độc trong việc gom góp chữ nghĩa để mô tả những gì đang xảy ra chung quanh mình
(viết xong tôi lại gửi lên trời cho bớt cô độc)
và tôi cô độc cả trong những cuộc chuyện trò với những người đang sống và những người đang chết
những lúc như thế tôi lại lặng lẽ bước đi trên con đường làng lặng lẽ
khi người ta giao cho chúng tôi nhiệm vụ quá nặng nề
tôi nói là chẳng ai có thể làm lành lặn lại một thế giới đã đổ nát
những người đàn bà đi nhặt tóc rối
chính những người đàn bà trong làng có những cái búi tóc thật to làm tôi cảm động
(mẹ tôi hồi ấy trước khi nằm xuống cũng có cái búi tóc thật to)
những người đàn bà trong làng có những cái búi tóc thật to cũng đã đến tuổi sắp nằm xuống như những người đàn bà có những cái búi tóc thật to đã nằm xuống
chính những người đàn bà ấy đã làm tôi phải nghĩ ngợi
họ đi nhặt những lọn tóc rối những người đàn bà khác gỡ bỏ khi chải tóc
những lọn tóc rối có khi được nhét vào lỗ cột nhà hay nhét vào cái hốc vách hay có khi lại nằm vất vưởng đâu đó trong vườn nhà ai đó
họ nhặt những lọn tóc rối cất giữ cho đến khi bó được cái đầu tóc giả
(mẹ tôi hồi ấy cũng đi nhặt tóc rối để bó cái đầu tóc giả)
tôi gọi là đầu tóc giả nhưng những người đàn bà có những cái búi tóc thật to thì gọi là cái đầu tóc
cái đầu tóc ở ngoài đầu tóc
chính là cái đầu tóc ở ngoài đầu tóc khi chêm vào cái đầu tóc rụng gần hết tóc những người đàn bà đi nhặt tóc rối sẽ búi được cái búi tóc thật to như tôi nhìn thấy
(mẹ tôi hồi ấy cho đến khi trút hơi cuối cùng cũng còn giữ được cái búi tóc thật to)
càng ngày càng rất ít những người đàn bà đi nhặt tóc rối
dường chốn trần gian hỗn độn làm cho họ không còn muốn làm đẹp cái búi tóc của mình trước khi nằm xuống
trong buổi tiệc đêm
khi người làng tôi gọi tên một loài chim không hề thấy mặt
thì đấy cũng chỉ là một cách nhìn thế giới theo cách của mình
cũng như tôi
đôi khi tôi gọi tên em nhưng không hề nhìn thấy em
người làng tôi gọi tên con chim không hề thấy mặt là chim kéo chỉ
trong buổi tiệc đêm của muôn nghìn sinh vật trên mặt đất
có thể người ta nghe thấy sự lặng lẽ của một loài chim nào đó lúc ngày đã biết rõ về chúng
có thể người ta nghe thấy tiếng hót của một loài chim nào đó lúc ngày đã nghe thấy tiếng hót của chúng
trong muôn nghìn cung bậc của buổi tiệc đêm bỗng nổi lên thứ âm vang chẳng phải âm vang
chẳng hề biết đó là loài chim gì
nhưng khi đêm xuống nghe thứ âm vang tựa hồ cây kim khâu chạm vào vải
thứ âm vang chẳng phải âm vang
người làng tôi lại nói là tiếng kêu của chim kéo chỉ
cũng như tôi
khi chẳng hề nhìn thấy em tôi cũng gọi tên em
khi em lặng lẽ nhìn tôi qua muôn nghìn sự vật là những âm vang chẳng phải âm vang
nơi cánh cửa của thế giới sự vật đang mở ra
chỉ có bước nhảy của những tiếng động phát ra từ sự lặng lẽ của em
những khúc hát lạc lõng
có thể lúc bấy giờ những người đi cày đang lùa bò ra đồng
và lũ gà bắt đầu rời khỏi chuồng ngủ của chúng
bắt đầu một ngày lao khổ ở làng tôi là thế
lúc nghe tiếng khóc của lũ trẻ trong làng (vì mẹ chúng ra đồng làng quá sớm) là tôi bắt đầu hình dung về những cuộc dịch chuyển đang diễn ra trong thế giới
có thể lúc bấy giờ ở một thành phố lớn nào đó người ta đang ăn bữa sáng với những bánh mì và phó mát
trong khi ăn những thứ đó có thể là người ta không hề nghĩ
hoặc có thể là không hề biết hay cũng chẳng cần biết những thứ đó đã bắt đầu thế nào nơi mặt đất
và có thể lúc bấy giờ ở một nơi nào đó trong xứ sở tôi những nhà thông thái nào đó đang ngồi chép sách
trong lúc ngồi chép tràng giang đại hải về những con đường cái quan thẳng tắp xuyên qua đất nước hay những khu đô thị kiến trúc theo kiểu phương tây nào đó là họ không hề hay biết hay cũng chẳng cần biết ở làng tôi vẫn còn những kẻ hằng ngày đi nhặt trái rừng hay săn đuổi trộm những con thú rừng để làm thức ăn trong ngày
những kẻ hái lượm thời đương đại
nói ra điều này với em để thấy người làng tôi là vô cùng vĩ đại
những người đang tiếp tục cả cuộc cách mạng đá mới lẫn cuộc cách mạng đá cũ thời tiền sử
và mới hôm qua những nhà thông thái của xứ sở lại về làng tôi mở cuộc diễn thuyết về công cuộc toàn cầu hóa của thời đương đại
tôi thì chăm chú lắng nghe
nhưng tôi nhìn thấy nhiều người làng có vẻ bồn chồn như đang nghĩ về những khoảnh ruộng đang cày dở trên đồng làng
và nhiều người thì ngồi ngủ
nhiều khi con người lại bị đặt ra ngoài cuộc chơi của tạo tác
ở làng tôi có loài hoa chỉ nở vào lúc giữa trưa
dù vô tình hay không phải vô tình thì việc một loài hoa chỉ nở vào giữa trưa cũng là thứ cách thức tài hoa trong cuộc chơi của tạo tác
những người cày ruộng ở làng tôi
và nói một cách cường điệu là cả lũ bò cày ruộng ở làng tôi
sau một buổi làm cực nhọc ở đồng làng là có quyền nghỉ ngơi để tiếp cận một thứ niềm vui nào đó có thể là việc nhìn ngắm những bông hoa đang nở vào lúc giữa trưa
quả tình là có rất ít những phút giây như thế đối với những người cày ruộng và với cả lũ bò cày ruộng ở làng tôi
loài hoa nở vào lúc giữa trưa vốn chẳng có tên
hoa giữa trưa là do người làng tôi đã nghĩ ra
nói ra điều này với em để thấy những người cày ruộng ở làng tôi cũng có cách nhìn riêng về thế giới
có điều là hoa giữa trưa vẫn cứ nở vào lúc giữa trưa dù lúc bấy giờ lúa trên đồng làng tôi đã mất trắng và lũ bò thì buồn bã đứng nhai những cộng rơm khô người ta vừa lấy về từ cánh đồng nắng cháy
dù những người cày ruộng và cả lũ bò cày ruộng không còn muốn nhìn ngắm hoa giữa trưa thì hoa giữa trưa vẫn cứ nở vào lúc giữa trưa
nói ra điều này với em để thấy nhiều khi con người đã bị đặt ra ngoài cuộc chơi của tạo tác
CHƯƠNG HAICÓ MỘT GIẤC MƠ NHƯ THẾ
vào một ngày lang thang qua những làng
mạc những người làng đã chết dựng lên hồi
cuối thế kỷ, thưa thớt buồn, nhưng tràn ngập
thứ ý muốn có những gương mặt khác và
những giọng nói khác, này, anh cũng đang khao
khát hay sao, tôi nghe như có người chết nào
đó hỏi
những giấc mơ về em là luôn thôi thúc tôi
tôi có quá nhiều những giấc mơ, nhưng chỉ giấc mơ về em là luôn thôi thúc tôi đi về phía của niềm khao khát, tôi luôn khao khát về một chuyến đi thật dài ngang qua một bầu trời đã được sắp đặt lại sự dịch chuyển của những vì sao, ngang qua những miền đất đã có sự thay đổi trong cung cách đối xử giữa các loài, lũ ong đã nhìn thấy niềm tự hào của những loài hoa nở vào mùa xuân, lũ chim trên rừng ca hát cả những khi nhìn thấy nỗi buồn thoáng qua gương mặt ai đó nơi trần gian, chúng ca hát cả những khi bão táp phong ba không còn để cho chúng có nơi ca hát, tôi có quá nhiều những giấc mơ, nhưng chỉ giấc mơ về em là luôn thôi thúc tôi đi về phía có những ngọn lửa sáng lên giữa miền tăm tối tưởng chẳng bao giờ còn được nhìn thấy, khi nghĩ về em, chính tôi đã nhìn thấy những ngọn lửa vụt sáng lên giữa một thế giới tăm tối, khi nghĩ về em, chính tôi đã nhìn thấy sự ngu xuẩn vẫn cứ còn trôi nổi trên những dòng sông chảy ngang qua mặt đất, chúng vẫn còn làm ra vẻ kiêu căng ngu xuẩn khi nhìn thấy tôi đang nhìn chúng, và dường ở cuối những dòng sông chảy ngang qua mặt đất có những ai đó đang chờ vớt xác của ngu xuẩn, và giữa lúc tôi nhìn thấy những kẻ đang chờ vớt xác của ngu xuẩn thì dường như đang có cơn mưa đang đổ xuống ở trên trời, và em thì đang đứng đợi tôi ở cuối dòng sông mưa.
tôi đã nhìn thấy em khóc
một ngày không lấy gì bình yên cho lắm, tôi rơi vào giấc mơ không lấy gì to lớn lắm, nhưng lại mở ra trong suy nghĩ tôi một trời trăng sao soi bóng châu thổ phù sa bát ngát bờ sử đáy sử, vào một ngày không lấy gì bình yên cho lắm, tôi rơi vào giấc mơ có người con gái đất đã ban cho dáng vẻ loài chim biết khóc, em khóc vào một ngày có lũ chim di trú quên đường về núi, tôi đứng bên này núi nhìn em khóc, bất chợt tôi nghe đất nói, này, các người nhìn thấy trên các con sông chảy ngang qua mặt đất có còn nhiều xương khô và sự ngạo mạn hay không.
và có đủ hình hài em trong giấc mơ của tôi
và sau đó thì em thôi khóc, đất lại trở lại sự lặng lẽ vốn có của mình, tôi bước tới khung trời sáng lòa ở phía trước, đừng đi, người em yêu, em nói, và cúi xuống chân núi vốc nắm đất màu tro than trao tôi, nửa khuya hôm ấy tôi nằm dài trên đất, gối đầu lên ngực em, và thiếp đi trong giấc mơ thế kỷ, trong giấc mơ như báo trước cho sự bùng vỡ của những cảm thức trinh nguyên tôi nhìn thấy mây giăng trên đầu kẻ cô độc, chẳng giống với niềm cô độc thuở trước, vẫn cứ thấy bơ vơ giữa một thế giới dày đặc những con người, giờ thì đi đâu, kẻ cô độc bỗng cất tiếng hỏi, nghe thấy có lời đáp như được nói ra từ những vách đá trên ngọn núi đang soi bóng lên đất, nhưng chẳng phải, có loài chim màu than nâu đang bay lượn trên bầu trời trên đầu buông những lời ẩn dụ như sấm ngôn thế kỷ, đã hiểu ra … đã hiểu ra…bỗng kẻ cô độc nói một mình, lời nói đầy sử sự của lũ chim màu than nâu làm tôi tỉnh ra, nghe ngực em thơm mùi đất, giữa lãng đãng phù vân, tôi ngụp lặn vào em như thể để rửa sạch nỗi ưu phiền cho kẻ cô độc trong giấc mơ thế kỷ
và tôi đã lên đường đi tìm em
em quyến rủ tôi không phải chỉ vì em là người con gái đất đã ban cho dáng vẻ của loài chim biết khóc, em quyến rủ tôi cả những khi em không khóc, em quyến rủ tôi cả những khi em chẳng nói với tôi lời nào, cả những khi em nói với tôi thật nhiều, thật ra em chưa nói với tôi lời nào, thật ra em chỉ lặng lẽ yêu tôi, với tôi thì em là sự bắt đầu cho những nghĩ ngợi của tôi, những nghĩ ngợi diễn ra vào lúc những ngọn gió cuối ngày thổi qua miền quê heo hút của tôi con chim cu đang trèo lên ngọn tre ngóng trông một mùa lúa chín, em là sự bắt đầu cho những nghĩ ngợi của tôi, những nghĩ ngợi diễn ra vào lúc vừa chợp mắt đã nhìn thấy giấc mơ, có khi là giấc mơ giữa ngày, chúng trườn đi trong mắt tôi, cứ nhìn thấy những con người chẳng có vẻ gì là đói cơm áo nhưng sáng ra là lại ra đứng trên con đường làng vội vã hớp lấy thứ khí trời mênh mang trong thứ ánh nắng trinh nguyên của buổi ban mai, em là sự bắt đầu cho những nghĩ ngợi của tôi, mái tóc thơm mùi đất của em cứ khiến tôi nghĩ đến những thứ vật thể cao sang tồn tại giữa hoa thơm cỏ lạ, ánh mắt luôn khao khát của em cứ làm tôi nghĩ đến biển và những thao thức của biển, sóng vẫn không ngớt vỗ vào bờ những lời chân thật, và sự lặng lẽ của em cứ khiến tôi nghĩ tới buổi nguyên sơ đất trời còn lẫn lộn giữa những lớn lao nhất và những nhỏ bé nhất, chính sự lặng lẽ của em là sửa soạn cho cuộc đi của tôi, cuộc đi về phía bên kia những lớn lao và những nhỏ bé, khi nghĩ đến sự lặng lẽ của em là tôi hình dung ra được con đường tôi đi, này, bạn có chắc là sẽ nhìn thấy những gì muốn nhìn thấy, thì ra là con rắn buổi hồng hoang đã chặn đường tôi, con rắn trườn ra giữa sự lặng lẽ, tôi nói trong niềm lặng lẽ, rằng tôi biết ơn hết thảy những quyến rủ, những quyến rủ cổ xưa, và những quyến rủ hôm nay, tôi nói với con rắn buổi hồng hoang, người bạn đang quyến rủ tôi, rằng tôi sẽ đi đến phía bờ bên kia của những lớn lao và nhỏ bé bỡi tôi đã có tình yêu của người con gái tôi yêu.
CHƯƠNG BANHỮNG CẢM THỨC GIẢ ĐỊNH
sáng ấy đất trở giấckhỏa ra những ngọn khói vuinhững ngọn khói tích tụ từ những dòng sông uốn khúc châu thổ phù sa bát ngát bóngmây bay qua suốt hương đồng nội
tôi đã nhìn thấy người ta đem đặt những hoài niệm lên đất
nhưng con người cũng biết ngợi ca đất như tôi và em ngợi ca tình yêu chúng ta
con người cũng nói về đất với những ngôn ngữ dịu dàng như khi tôi và em nói về tình yêu chúng ta
trên đường đi về phía có em tôi ngang qua miền đất người ta đang vác những hoài niệm đem đặt lên đất
những hoài niệm tan chảy thành những khúc hát đầy ứ màu tình sử
đâu còn những năm tháng ta đi nhặt niềm vui phía bên kia sông mỗi chiều quay về có em đứng đợi bên dưới bầu trời lũ chim lãng tử cứ lượn lờ trên đầu vì chưa gửi được cho con người những lời chúc tụng cuối ngày, ta nói với lũ chim là hãy mau quay về khu rừng cũ kẻo tối, và giang rộng đôi cánh tay đón em vào lòng, và đâu còn con đường dẫn về miền đất yêu thương nơi ta và em lần đầu tiên trao nhau ánh mắt yêu, trăng nước bỗng gặp nhau, đất cũ trăm năm hóa thành miền cổ tích, và cũng đâu còn con đường nào dẫn về phía thế giới của cây cỏ vô ưu, niềm thanh thản vuột khỏi cuộc sống vào một chiều buồn bã nào đó trong đời tựa cánh chim vụt mất giữa buổi chiều hôm
trên đường đi về phía có em tôi nhìn thấy người ta đang đặt lên đất những hoài niệm màu tro than
và chờ
tôi cũng nhìn thấy người ta đem đặt lên đất những hoài bão
người ta cũng đem đặt lên đất những hoài bão
thứ nỗi niềm cũng dễ tan biến như những giọt sương mai
ở làng tôi vào những ngày chớm đông
buổi sáng sớm thức dậy luôn nhìn thấy những giọt sương lấp lánh trên lá như trời đất đang biểu lộ thứ tâm trạng êm ái dịu dàng
giây phút trút bỏ những cuồng nộ bứt phá
thời khắc hướng tới âm vang cái đẹp
nhưng cũng chỉ chốc lát sau đó
khi ánh mặt trời đủ soi rọi mọi ngõ ngách của tồn tại
những vẻ lấp lánh kia cũng tan đi
hoài bão con người cũng dễ tan như những giọt sương trên lá
nhưng trời lại chớm đông
và người ta lại đem đặt lên đất những hoài bão như những giọt sương mai lại lấp lánh trên lá
sự hướng tới vẻ đẹp bao giờ cũng bị ngản trở bỡi những bất trắc luôn xảy ra trong thế giới
cũng như tôi
trên đường đi về phía có em tôi luôn gặp những kỳ khu bất trắc
nhưng tôi không thể không có em
đất- niềm khao khát
đừng hỏi vì sao tôi nhìn thấy niềm khao khát của đất từ trong sâu thẳm mắt em
niềm khao khát chỉ có thể nhìn thấy trong ánh mắt em nếu không có một ngày lũ ong nâu bay vào làng nói với người làng tôi
rằng hãy vĩnh viễn từ bỏ những bài ca cũ kỹ nơi mặt đất
những bài ca cũ kỹ nói về tình bằng hữu
lũ ong nâu bảo
con cháu loài homo sapiens không thể là bằng hữu với con cháu lũ khủng long tàn bạo
lũ ong nói
đám bò sát con cháu lũ khủng long còn sót lại đang nghĩ ra cách khôi phục quyền bá chủ mặt đất của cha ông chúng bằng cách giả dạng con người
lũ bò sát là đang giả dạng con người
chúng đang giả dạng con người để nói về tình bằng hữu
lũ ong nâu nói
chỉ có tình bằng hữu với những loài không phải là cháu con lũ khủng long tàn bạo
em nói với tôi
rằng phải có một cuộc cách mạng về loài nơi mặt đất
đất- sự giận dữ
làm sao đám con cháu lũ khủng long lại dám gỉả dạng con người buông những lời kiêu căng hiếu sát giữa buổi văn minh lũ hổ trên rừng cũng từ bỏ thói hung hăng man rợ
vào một sáng tháng bảy tôi nghe đất gào lên giữa màu nắng buổi chớm thu
và lập tức sau đó những âm vang giận dữ của đất dội lại từ những cành cây kẽ lá
một bài hịch ca kỳ dị của thế kỷ
em chín cửa con sông phù sa bát ngát
ngực trần nghìn năm
xôn xao lau lách
bờ bến bãi ngồi đứng không yên
lũ quỉ ở bên kia bờ cõi luân thường nghìn năm rình rập
em nền văn hoa trầm tích nghìn năm phủ niềm cảm hứng
những dấu vết một thời hương sắc còn nguyên trong đất
ở bên kia bờ cõi luân thường
lũ ngông cuồng của thế kỷ nhảy lồng lên vì ghen tức
là cày bằng đao
trồng bằng lửa
hay cày bằng trâu bằng máy
trồng bằng những hạt giống buổi văn minh
hết thảy là thuộc về một dòng sử lịch nối liền rừng biển
con chim hồng chim lạc bay suốt chiều dài lập đất giữ đất
vào một hôm
lâu lắm
chỉ mới vừa nghe đám cháu chít lũ khủng long ở bên kia bờ cõi luân thường ậm oẹ chuyện lấn đất
lũ chim hồng chim lạc suốt ngày đêm bay suốt dòng lịch sử để báo cho đất biết tham vọng của lũ tham tàn
một ngày sử lịch chép bằng những tiếng thét dậy trời làm bàng hoàng thế kỷ
đất- cuộc hội tụ nghìn năm
ngày xưa con chim bằng bay tám nghìn dặm về biển nam để nói với lũ cá rằng trời đất rộng lớn vô cùng, nhưng nếu có tấm lòng đến với nhau thì chuyện gặp nhau không phải là khó
vào một sáng trong cuộc hội tụ phong nhiêu của các loài giống
lũ chim cu vẫn đang gù tình nơi bờ tre trước ngõ
chợt có người khách lạ đẩy chiếc xe chất đầy những ngọn khói đi vào sân
xin chào vị khách đầu tiên trong ngày
tôi nói
đầu tiên nhưng cũng là cuối cùng
khách nói
và bắt đầu dỡ những ngọn khói xuống khỏi xe đem đặt trước tôi
đây là quà tặng của những kẻ đã chết trong các cuộc tranh giành chỗ đứng trong trời đất
người khách nói và đẩy xe trở ra ngõ
tôi cứ đứng lặng giữa buổi sáng cuối thu nhìn những ngọn khói lửng thửng bay lên bầu trời cao
hãy để cho đất trải lên cuộc đời ta
những trang huyền thoại
tôi nghĩ
CHƯƠNG BỐNKHÔNG HỀ CẠN KIỆT PHÙ SA
cuộc hành trình của tôi bắt đầu vào một ngày có quá nhiều tiếng hát của đất
tôi lần dò về nơi trái tim của đất
tôi ngược về phía em và lần dò về nơi trái tim của đất, nơi đang phát ra những tín hiệu về một cuộc vận động cho sự tồn vong của một loài giống đã để lại những dấu tích nơi mặt đất tự buổi loài lưỡng thê mang hết di sản cha ông lên mặt đất còn đám cây trên rừng thì bắt đầu thể hiện sự khôn ngoan bằng việc dấu nhẹm vào bên trong hạt mầm mống sự sống của cây, việc làm của lũ cây hạt kín như thách thức đối với loài homosapiens, một lần nữa trong cuộc chơi của tồn tại tổ tiên tôi lại để lại thứ dấu tích hùng vĩ, những dòng chảy của nghĩ ngợi bắt đầu lưu chuyển trong xương thịt tổ tiên tôi, một ngày vui làm sững sờ thế giới, từ đó đất trời bao la bỗng trở nên có tên tuổi, có khi con người thấy trời đất hóa thành nhiều, có khi chỉ là một, từ đó luôn là thế giới phồn tạp, ánh sáng và không phải ánh sáng, lầm lẫn và không phải lầm lẫn, có cả những niềm vui vô bờ và những khổ đau vô bờ, cuộc hành trình về nơi trái tim của đất như cuộc mạo hiểm trở về những năm tháng cũ của tổ tiên tôi, cuộc hành trình của tôi bắt đầu vào một ngày có quá nhiều tiếng hát của đất, tôi đi, và lắng nghe những khúc hát như tiếng vó ngựa buổi lên đường, em tôi, vầng ngực ngang niềm tự hào loài giống, lững thững giữa cơn gió cuối ngày tôi nghe như có hương bưởi hương chanh, ai đang đi phía đầu kia của bến bờ nghĩ ngợi, em tôi, vầng ngực phù sa châu thổ, chín cửa con sông nhảy múa khúc nước lửa, lận đận những cuộc tình, lững thững giữa cơn gió cuối ngày tôi nghe mùi thơm của những giọng nói thật như đất, em tôi, vầng ngực thi ca lộng lẫy những câu chữ gập ghình qua bao nhiêu vận mệnh, ngục tối tù đày có, quãng trời quang đãng có, chữ nghĩa cứ muốn nổi loạn trong nguồn mạch nghĩ ngợi, vào một ngày của cuối thế kỷ bỗng nổi lên câu thơ gập ghình khúc phù du, em tôi, vầng ngực thấp thoáng cõi phù vân, lãng đãng mây bay qua ánh mắt hoài nghi về một thế giới không còn nỗi hiềm khích nhau giữa một loài giống vốn có quá nhiều dấu tích nơi mặt đất, cuộc hành trình của tôi bắt đầu vào một ngày có quá nhiều tiếng hát của đất, tôi vừa vui, vừa sợ hãi, trong ký ức tổ tiên tôi truyền lại có cả niềm cảm hứng trước vẻ kỳ diệu của trời đất, nhưng cũng có cả nguồn mạch tàn bạo.
trên con đường du hành qua miền đất chôn nhau cắt rốn của mình
trên con đường du hành qua miền đất chôn nhau cắt rốn của mình tôi chẳng bao giờ cô độc xin chào những người tôi gặp bao giờ cũng cất cao lời chào thân thiện có kẻ đi chân đất đang lùa bò qua phía bên kia đồng lúa đang trổ có kẻ đang cai quản lũ cừu mẹ và lũ cừu con xin chào trông thấy tôi người chăn cừu cất cao lời chào còn lũ cừu thì hết thảy ngẩng mõm lên là chúng đang nói theo cách của chúng nhưng tôi thì tôi cho là chúng đang nói về tôi
vào một ngày mặt trời mặt trăng vẫn xoay như cũ tôi đã gặp kẻ tự xưng là đến từ đầu kia của lịch sử xin chào giọng nói của kẻ ấy tựa thứ âm vang xưa cũ ta và các loài cây hiển hoa cùng lúc có mặt ở trần gian này nhưng không phải hoa chỉ để nuôi dưỡng con người đang nóitôi bỗng thấy kẻ ấy mình đầy máu me đừng sợ giọng nói của kẻ ấy như có vẻ mới hơn trước ta và bọn chúng vừa mới giao chiến xong có nghĩa là chiến tranh bộ tộc đã xảy ra
tôi nói nhưng chẳng phải chỉ xảy một lần rồi thôi đang trò chuyện tôi bỗng thấy kẻ ấy có vẻ giống như kẻ hát rong trong các ca khúc của các nền văn minh xưa cũ thời gian làm ra ta, và ta thì đang hát về nó
người ấy nói nhưng hát như thế nào
tôi hỏilúc vui thì làm ra một vì vua lúc buồn thì làm ra những loài chim rừng biết hót nhưng sau khi đã có vua và có lũ chim rừng thì thời gian làm ra những gì tacũng chẳng biếtngười ấy nói
chuyện người khách mặc áo gấm cũ vào làng
cột ngựa nơi đầu làng
vị cựu chủ đất nước lặng lẽ đi vào làng
với niềm u hoài lận đận
1.
Vị cựu chủ đất nước ngước nhìn bầu trời cao ngút. Khẽ rùng mình. Những đoạn khúc cũ, xám ngoắc, hiện lên trong trí. Một lần nữa, anh tự nhủ, rằng trở lại lần này chỉ cốt tìm chút bóng hình rơi sót giữa đằng đẵng tháng năm. Những tháng năm có hình thù của giấc mộng đại lãn. Khí phách ngang tàng. Và pha chút kỳ hồ lang bạt. Chúa của một cõi. Một thuở đi giữa đất trời. Em yêu bước chân ngang dọc của một vị chúa tể đất nước. Người con gái nói. Dưới chân núi Voi Nằm. Vào một đêm tháng tám. Có mưa thu. Và cuộc tình thế kỷ. Hoài vọng theo dấu tro than.
Em. Mấy trăm năm lõa lồ xương thịt trong đất. Vẫn chẳng nhòa phai dấu tích đêm mưa thu tháng tám.
Vị cựu chủ đất nước ngước nhìn núi Voi Nằm. Chấp choáng một miền ký ức. Một đêm mưa thu hay nghìn đêm mưa thu, cũng thế, khi người con gái đã nhận ra bước chân người bước qua cuộc đời mình. Tình yêu đã đọng thành ngọc bích kim cương.
Em. Mấy trăm năm xương thịt rã tan trong đất. Nhưng tận cùng tâm tưởng của ta thì núi Voi Nằm đã thành miền cổ tích. Ta vẫn nhìn thấy em giữa đêm mùa thu cổ tích.
Đám con cháu của đám lưu dân ngày ấy nay có kẻ sắp về với đất. Anh vẫn tự nhủ, trở lại lần này chẳng mong hỏi han ai. Nhưng bỗng có kẻ nhìn thấy khách mặc áo gấm cũ đi ngựa vào làng thì nhớ chuyện xưa. Nghe nói xưa có vị chúa tể đất nước mặc áo gấm cũ đi qui dân lập ấp khi tới làng này thì ở lại với người con gái ấy. Bỗng có kẻ nói ra chuyện ấy. Chuyện cũ ngấm trong non nước. Ngấm trong mối u hoài. Những thế kỷ trôi đi trong lặng lẽ sử sách. Ai lại đi nhắc trong sử sách chuyện tình của vị chủ tể đất nước. Nhưng thời gian chẳng phải kẻ vô tình để cho quên đi chuyện người con gái trồng rau sắn dưới chân núi Voi Nằm.
Em. Mấy trăm năm mộng đế vương rã thành tro bụi. Ngoảnh lại cơ đồ, chín đời chúa, một thuở trời nam. Gươm đao hừng hực một thuở giữa cõi trời nam, gươm đao là để thu giang san về một mối. Ta kẻ mở ra mộng đế vương ta làm nát cả cỏ cây, làm nát cả một nòi giống. Mấy trăm năm hình hài ở yên trong đất. Nay bỗng nghe có kẻ nhắc chuyện người con gái trồng rau sắn.
Sông nước cũng chẳng phải vô tình. Anh vẫn tự nhủ, trở lại lần này cốt để nhìn lại dòng sông chảy về từ phía cội nguồn của tình yêu. Dòng sông định mệnh chảy về phía của gặp gỡ. Xuôi dòng sông định mệnh anh đã nhìn thấy rau sắn trời nam. Vào một đêm tháng tám mưa thu anh đã nhìn thấy người con gái ấy dưới chân núi Voi Nằm.
Sao lại trồng rau sắn trong đêm. Ta hỏi. Đêm nằm lại nơi chân núi là để ngăn lại bước chân lũ nai lũ thỏ trên rừng. Em thưa. Và đêm lại mở ra một cuộc khác. Một cuộc nhân sinh càn khôn gõ nhịp. Chẳng có lũ thú nào phá phách rau sắn. Nhưng đêm chẳng bình yên. Bỡi đêm ấy ta đã làm khuấy động trái tim vốn bình yên của em.
Cột ngựa nơi đầu làng, vị cựu chủ đất nước lặng lẽ đi vào làng với niềm u hoài lận đận. Biết đâu trong số con cháu của đám lưu dân ngày ấy có giọt máu lận đận của anh. Biết đâu. Anh tự nhủ. Và lặng lẽ bước vào làng. Chửa đi đã nghe xa lắc ở trong lòng. Bài hát của những kẻ bỏ nơi chôn nhau cắt rốn theo vị cựu chủ đất nước qui tụ dưới bầu trời phương nam ngày ấy. Như ngày ấy chỉ qui dân lập ấp, đừng mở việc binh đao, thì nhẹ lòng biết bao. Vị cựu chủ đất nước nghĩ đến chuyện cũ. Thở dài. Những người cũ nơi ngôi làng cũ hết thảy đã về với đất. Ai trong số những kẻ anh nhìn thấy hôm nay là đang mang trong mình giọt máu chung của anh và người con gái ấy.
2.
Vị cựu chủ đất nước nghe tiếng ếch nhái kêu. Thì khóc. Cả những tháng năm phiêu bạt, tiếng ếch nhái kêu như dáng vẻ đơn sơ của đất luôn nhắc nhở anh. Phiêu bạt. Và những lời nhắc nhở của đất. Chỉ chờ cho con người chịu đổ mồ hôi ra thì đất chẳng tiếc. Hoang vu tựa sự vô tình của cỏ cây, tựa sự vô tình của lũ thú trên rừng. Một dãi đất phương nam ngày đêm phủ bóng thâm u. Thâm u trong tiếng gió gào buổi tàn đông. Thâm u trong tiếng chim thức giấc giữa trưa nắng chói. Và cả trong những nghĩ ngợi chân thành và cháy bỏng của con người. Một cuộc thử sức vô tình nhưng tàn khốc của đất. Ai đứng lên. Và ai ngã xuống giữa những năm tháng hoang vu. Cuộc thử sức tàn khốc của đất kéo dài cho tới hôm anh nghe thấy có tiếng ếch nhái trên đồng làng.
Em. Mấy trăm năm lõa lồ thịt xương trong đất, vẫn chập chờn trong tâm tưởng ta hình bóng những người con gái đội nón lá đi chân đất đến đồng làng. Trong tâm tưởng ta, tiếng ếch nhái kêu như lời chân tình của đất gửi đến những người con gái đi chân đất đến đồng làng. Đồng làng thuở ấy tựa chốn vô tận trong ước muốn con người. Và ta cũng chẳng ngờ trong những người con gái đi chân đất đến đồng làng thuở ấy lại có em.
Vị cựu chủ của đất nước lắng nghe tiếng ếch nhái kêu. Cứ thấy hồ nghi. Những hồ nghi vẫn dấu sau sau sắc nắng . Xưa, có kẻ ra đi giữa sắc nắng mùa xuân. Và không thấy trở về. Nỗi hồ nghi vẫn dấu sau những cuộc ra đi. Có thể ra đi là bước vào cuộc trình diễn sắc không. Mà sao chẳng giống chút nào với tiếng ếch nhái kêu thuở ấy. Đâu phải là ếch nhái kêu, mà lũ ngông cuồng đến từ phía mặt trời lặn giấu mặt trong bóng đen giả dạng tiếng ếch nhái để lung lạc lòng người. Rồi sau đó thì sao. Sau đó thì quyến rủ lũ ngông cuồng ở trong làng làm điều xằng bậy. Anh nghe người làng nói mà như nghe chuyện ở cõi khác. Chẳng phải cõi người.
3.
Em. Giữa cuộc cơ đồ thế sự, ta không ngờ đã gặp em. Phương nam. Nửa cuộc phù vân. Những chiều lãng đãng giấc phù vân ta lại nhớ về miền cố thổ. Nhau rốn lìa cội nguồn thân thể mẹ ta là để trở lại cuộc phiêu lưu với đất. Phương nam. Chốn dung thân. Ai nói với ta lời ấy. Mặt đất hiểm ác. Phải đi đến chốn thật xa nơi cội nguồn. Những lời quặn thắt tháng năm thốt ra từ nơi cửa miệng của những kẻ sinh ra ta. Nhưng cơ đồ là cả trăm năm, ngàn năm, nên phải tựa vào núi non của trời đất. Những lời tri kỷ của kẻ tri kỷ nói ra vào một hôm có ánh mặt trời minh bạch soi rọi miền cố thổ. Nhưng là núi non nào. Từ những lời tri kỷ, ta đã bắt đầu một cuộc phiêu lưu. Miền cố thổ, hay cũng là cội nguồn của cuộc phiêu lưu. Ta đi. Bước chân vạn dặm. Bước qua xác của những nỗi buồn và niềm kinh sợ. Ai cát cứ ở phía bên kia con sông có tiếng hát những người dệt vải. Tiếng hát. Và gươm đao loang lổ sử thi. Ai đang mặc áo trận bước đi giữa những đồng lúa đang thì con gái. Và ai đang cố thủ giữa máu với nước mắt nhân gian. Ta đi. Bước qua những thời đoạn sử sự có nỗi thâm thù làm hoen ố non sông gấm vóc. Nhưng là ta đã đi về phía có em.
Vị cựu chủ đất nước tự nói với mình
4.
Và sau đó thì sao. Sau đó thì lũ người ngông cuồng đến từ phía mặt trời lặn đem những chiếc bồ treo lên đỉnh núi Voi Nằm. Những chiếc bồ rổng để trừ yểm khí thiêng sông núi. Trừ yểm như thế nào. Bằng những chiếc bồ đan bằng nan tre, quét vôi trắng, lũ ngông cuồng đến từ phía mặt trời lặn nói với người làng là đã nhốt hết tinh lực núi sông. Rồi sau đó thì sao nữa. Sau đó thì người làng cùng vác tầm vông dáo mác chống lũ than tàn. Nghe chuyện cũ của làng, anh thấy thổn thức cả tâm can
Em. Mấy trăm năm thịt xương ta rã tan trong đất, cứ tưởng là em, nơi núi Voi Nằm, vẫn an vui trước khi nằm xuống. Đâu ngờ. Trong số những người làng chống giặc lại có người con gái trồng sắn thuở ấy. Em. Mấy trăm năm lõa lồ thịt xương trong đất ta đâu ngờ núi Voi Nằm đã bị lũ ngông cuồng làm hoen ố
5.
Nhưng sau đó thì sao nữa. Sau đó thì lũ ngông cuồng của thế kỷ đục núi Voi Nằm. Lấy đá trời xẻ thành từng mảnh bán cho lũ người giàu có ở phía mặt trời lặn và phía mặt mọc. Máu chảy đá mềm. Đêm nghe tiếng khóc của cỏ cây. Nhưng sau đó thì sao nữa. Sau đó thì lũ ngông cuồng của thế kỷ xây nhà cao cửa rộng . Máu chảy. Đá khóc . Người làng cũng khóc. Nghe chuyện cũ của làng, vị cựu chủ đất nước ngửa mặt kêu trời. Sao nhân gian lại thế…
Em. Mấy trăm năm thịt xương ta rã tan trong đất. Lần này trở lại ta không mong gì gặp được em. Chỉ nhìn thấy núi Voi Nằm là nhìn thấy những ngày hoa gấm thuở ấy. Không ngờ lại nghe đá khóc, núi khóc, người khóc.
6.
Cột ngựa ở đầu làng, vị cựu chủ đất nước lặng lẽ bước đi trên những nẻo đường làng quen thuộc. Vẫn đăm nhìn đám con cháu đám lưu dân thuở ấy để may ra có nhìn thấy chút bóng hình người con gái trồng sắn dưới chân núi Voi Nằm. Nhưng có phải năm xưa đã có người con trai cột ngựa dưới chân núi Voi Nằm để mưu đồ việc lớn. Anh hỏi. Có. Người ấy mặc áo vải, đi giày nan, người làng gọi là kẻ anh hùng thời đại, thân không rời yên ngựa, cùng những chàng trai khác, người làng gọi là những kẻ yêu non sông đất nước, đã dẫm chết lũ ngông cuồng hiếu chiến ở nơi bắt đầu những cơn gió mùa đông bắc giá buốt
Em. Mấy trăm năm ta nằm yên trong đất, nay bỗng nghe sau ta cũng có kẻ dọc ngang trời đất. Mừng vui không xiết. Giá như lần trở lại này gặp được em, để ta làm ra khúc ca về đất. Và em, người con gái trồng rau sắn trời nam vỗ nhịp hát : Đất cũng nghĩ ngợi như con người
và bây giờ thì trong những bài ca của đất
Thưa, các vị là ai? Tôi hỏi. Nhưng những người trở lại từ những trăm năm trước bảo ta hãy im để nghe một điệp khúc về mùa thu.
Bấy giờ thì trong những bài ca của đất dường có lời từ chối sự vĩnh hằng. Bầu trời mùa thu cùng những tích tụ hương thơm các cuộc triển nở của các vì sao chẳng phải dành riêng cho đất hay sao? Một con dế trong đám dế đang làm cuộc phiêu lưu hỏi. Lại vang lên những khúc ca có lẫn những hạt bụi, chảy cả những dòng sông, chảy cả những trang cổ thư chép về những dòng sông, nghìn thu nhỏ hơn chớp mắt, ai gọi đò ở phía bên kia? Hát về mùa thu mà sao như hát về cuộc tồn tại? Một con dế khác trong đám dế đang làm cuộc phiêu lưu hỏi. Lại vang lên những khúc ca có lẫn những âm tiết đen, bướm, hoa, với các cách thức gãy, vỡ, rụng, gió xám ngắt phơi ngọn lá, và những giọt sương nhiểu về tự những tháng năm cũ. Làm sao mùa thu lại mang âm vang của chết? Một con dế khác trong đám dế đang làm cuộc phiêu lưu hỏi. Lại vang lên những khúc ca có lẫn tiếng cười của đất, a, máu, ta cưu mang muôn loài, cưu mang cả sự sống lẫn sự chết , và máu chỉ là những gì còn sót lại, sau khi chúng dùng đồng loại mình làm thức ăn . . .
Nhưng các vị là ai? Tôi hỏi. Những người trở lại từ những trăm năm trước bảo, khi nhắc lại điệp khúc mùa thu thì thấy như mới làm ra đâu hôm qua.
thì cũng chửa bằng một tiếng tơ lòng
Có người hỏi hóa nhi là ai tôi nói đấy là một đứa bé thích những trò chơi làm nát lòng con ve sầu trên cây thong dong
Lại hỏi về cây thong dong
Thưacó bao giờ thấy mặt trời mặt trăng vội vã đâunếu là biểnthì sáng tinh mơmặt trời trườn đi ở trên nướcnếu là bầu trời đêm có nhiều mâythì mặt trăng ẩn hiện ở trong mâycái cách như thế của mặt trời mặt trăng thì gọi là thong dong
Nhưng cây trên rừng thì khác với mặt trời mặt trăng
Sao lại khác lúc bấy giờ thì tôi nói hóa nhi là một đứa bé thích thứ trò chơi làm cho cây trên rừng trỗ bôngnghe mùi hươnglũ ong kéo đếnhút mật xong thì bay đinói hút mật nhưng là để làm cuộc truyền sinhmùa xuân thì trỗ hoasang hạ thì lũ ong kéo đếnbước qua thu là có quả…như thế chẳng phải là thong dong hay sao
Lại hỏi hóa nhi là ai mà con người có thể vừa ngợi ca vừa nguyền rủa
Tôi lại phải viện đến sự lặng lẽ có góp lại hết thảy những gì dưới gầm trời nàytừ tiếng rỉ rả của lũ côn trùng cho đến tiếng rền của núithì cũng chửa bằng một tiếng tơ lòngthì chẳng phải đất trời này cũng bắt đầu từ một tiếng tơ lònglặng lẽ mà sắp bày một thuở có và không làm nên cuộc giao hoantừ đấy chảy về dòng càn khôn lặng lẽcó ca ngợi hay nguyền rủa thì trời có nói gì đâuđất có nói gì đâu
một cuộc ưu tư dai dẳng
con người là cuộc ưu tư dai dẳng
ưu tư sống
và ưu tư ngoài sống
cuối cùng
đất cũng nhìn thấy
LỜI BẠT
tôi giả định một châu thổ
của nghĩ ngợi
hay triết học của đất
giã,tháng 3/ 2014tháng 7/2014
