Thomas Stern Eliot/ Đất hoang/Bài giảng lửa

Ādittapariyāya Sutta , tiếng Pali có nghĩa “Bài giảng về lửa”, là một bài diễn văn trong Canon Pali , bộ sưu tập kinh điển tiêu chuẩn sớm nhất trong truyền thống Phật giáo nguyên thủy được bảo tồn bằng ngôn ngữ Pāli, bài diễn văn thường được gọi là Bài giảng lửa là bài giảng thứ ba do Đức Phật thuyết giảng (sau Dhammacakkapavattana Sutta và Anattalakkhana Sutta ), vài tháng sau khi giác ngộ , trên đỉnh đồi Gayasisa, Ấn Độ

Trong bài diễn văn này, Đức Phật thuyết giảng về việc đạt được sự giải thoát khỏi đau khổ thông qua sự tách rời khỏi năm giác quan và ý thức: Mọi thứ đang bùng cháy: mắt, ý thức (cakkhuviññāṇa), giao tiếp bằng mắt (cakkhu- samphassa) và những cảm giác nảy sinh từ đó, chúng là ngọn lửa của dục vọng, những lo lắng về sinh, suy, chết, v.v.

Trong phần chú thích Đất hoang, Eliot nói rằng bài diễn văn Phật giáo này “tương ứng với tầm quan trọng của Bài giảng trên núi” [trong Thánh Kinh]

 

 

BÀI GIẢNG LỬA

Chiếc lều của dòng sông đã vỡ: những ngón tay cuối cùng của lá 
Bám lấy và rơi vào bờ ướt. Gió
Băng qua vùng đất nâu, chưa từng nghe. Các nữ thần đã ra đi
Sông Themes ngọt ngào, nhẹ nhàng chảy, cho đến khi tôi kết thúc bài hát của mình (1)   
Dòng sông không mang theo những chiếc lọ rổng, những giấy sandwich,
Những khăn lụa, những họp thuốc lá, những đầu thuốc lá  
Hay một lời chứng nào khác của đêm mùa hè. Các nữ thần đã ra đi   
Và những người bạn của họ, những người thừa kế chậm trễ của các vị cai quản thành phố
Cũng đã ra đi, không để lại địa chỉ   
Bên dòng nước Leman tôi ngồi xuống và khóc
Sông Themes ngọt ngào, nhẹ nhàng chảy, cho đến khi tôi kết thúc bài hát của mình,
SôngThemes ngọt ngào, nhẹ nhàng chảy, vì tôi không [dám] nói to hay nói lâu
Nhưng tôi nghe có ngọn gió lạnh ngắt ở sau lưng mình
Tiếng xương xẩu, và tiếng cười khúc khích tràn từ tai này sang tai kia

 Một con chuột nhẹ nhàng leo qua thảm cỏ
Lê chiếc bụng đầy bùn lên bờ
Lúc tôi đang câu cá trong con kênh buồn tẻ
Vào một tối mùa đông vây quanh khí đốt
Mãi mê nghĩ về xác tàu của ông vua của anh  trai tôi
Và về cái chết của ông vua của cha tôi đã chết trước ông (2)   
Những xác trắng trần truồng trên mặt đất ẩm thấp
Và những chiếc xương vứt nơi tầng áp mái nhỏ khô thấp
Năm này sang năm khác chỉ làm vang lên bỡi tiếng chân chuột
Nhưng thỉnh thoảng tôi nghe thấy phía sau lưng tôi
Âm thanh của những chiếc còi và những chiếc xe mô tô sẽ mang 
Sweeney đến với bà Porter trong mùa xuân (3)
Ồ mặt trăng chiếu lên bà Porter
Và trên con gái của bà
Họ rửa chân trong nước soda
Và ồ giọng nói của những đứa trẻ đó tiếng hát trong mái vòm

Twit twit twit  
Jug jug jug jug jug jug
Vì vậy bị ép buộc một cách bất lịch sự   
Tereu

 Thành phố không tưởng
Dưới sương mù màu nâu của buổi trưa mùa đông
 Ông Eugenides, thương gia của thành phố Smyrna
Không cạo râu, với giỏ đầy phúc bồn tử
C.i.f. (4) London: tài liệu được ký kết
Hỏi tôi bằng thứ tiếng Pháp bản địa
Đi ăn trưa ở khách sạn Cannon Street Hotel   
Tiếp theo là ngày cuối tuần ở Metropole (5)

Vào giờ tím [giờ tối], khi mắt và lưng
Ngẩng lên từ bàn làm việc, khi cơ thể con người ta mong đợi
Như chiếc xe taxi nhói lên sự mong đợi
Tôi Tiresias (6), mặc dù là người mù, nhói lên giữa hai cuộc đời
Ông già với bộ ngực phụ nữ nhăn nheo, có thể nhìn thấy
Vào giờ tím, khi gắng sức 
Trước khi trở về nhà, và mang theo những thủy thủ về từ biển (7)
Nhà  nhân viên đánh máy chữ vào giờ uống trà, dọn dẹp bữa điểm                tâm, thắp đèn
Ở bếp ăn, cô ta đặt thức ăn vào những cái họp thiếc
Bên ngoài cửa sổ tràn đầy sự nguy hiểm
Những thứ linh tinh cần sự khô ráo của cô ta chạm vào những tia nắng cuối cùng của mặt trời   
Trên đi văng đầy các thứ (giường ngủ của cô ta)
Vớ, dép, áo yếm, và không di chuyển   
Tôi Tiresias, ông già với bộ ngực nhăn nheo
Thấy được cảnh đó, và báo trước những điều còn lại
Tôi cũng đang chờ đợi người khách đầy kỳ vọng
Anh ta, chàng trai trẻ lắm mụn, đến
Một nhân viên bán hàng một đại lý nhỏ, với cái nhìn táo bạo
Một trong những người thấp chắc chắn phải ngồi
Như chiếc mũ lụa trên đầu nhà triệu phú xứ Bradford
Thời gian bây giờ là thuận lợi, như anh  đoán
Bữa ăn đã kết thúc, cô ta buồn phiền và mệt mỏi
Thử hẹn cô ta trong thái độ yêu dấu
Điều vẫn chưa được chấp thuận, nếu không mong muốn
Đỏ bừng mặt và nhất quyết, anh  tấn công ngay lập tức
Khám phá ra đôi tay không gặp sự phòng thủ nào
Tính hư ảo của anh ta không đòi hỏi sự đáp lại
Và được chào đón trong sự thờ ơ
(Và tôi Tiresias đã báo trước tất cả
[những chuyện ấy] Được thực hiện trên cùng một chiếc đi văng hoặc cùng                                        một chiếc giường
Tôi, người ngồi bên Thebes (8) bên dưới bức tường
Và đi giữa vùng thấp nhất của những người chết)
Ban cho [cô ta]một nụ hôn khích lệ cuối cùng
Và anh ta lần dò trên lối đi, tìm kiếm những cầu thang tối

Cô ta quay lại và soi vào gương trong chốc lát,  
Khó biết việc người tình đã ra đi của cô ta,
Bộ não cô ta chỉ cho phép cô ta nghĩ được một nửa  quá khứ:
”Giờ thì yên rồi: và tôi mừng vì nó đã kết thúc”
Khi người phụ nữ đáng yêu cúi xuống niềm điên dại và (9) 
Bước về phòng mình lần nữa, cô độc,
Cô làm mượt lại mái tóc mình với đôi tay vô thức,
Và cho một đĩa hát vào máy hát

”Âm nhạc này len vào tôi trên mặt nước” (10)
Và dọc theo đường Strand, tới  đường  Queen Victoria 
Ồ thành phố thành phố, thỉnh thoảng tôi có thể nghe
Bên quán bar công cộng trên đường Lower Thames,
Tiếng rên rỉ của người nông dân với cây đàn măn đô lin
Và tiếng loảng xoảng và những câu chuyện huyên thuyên từ phía bên trong 
Nơi những ngư phủ đi lang thang vào buổi trưa: nơi những bức tườngTrấn giữ [đền] Magnus Martyr
Sự lộng lẫy không giải thích được của màu trắng và màu vàng Ionian (11)

        Dòng sông đổ mồ hôi
       Dầu và hắc ín
        Những chiếc xà lan trôi dạt
       Với ngọn thủy triều 
       Những cánh buồm đỏ
       Lắc lư quanh trục tàu nặng nề trong gió ngược
       Xà lan sạch bong
       Nhật ký hành trình trôi dạt 
       Tới phạm vi quận Greenwich
      Qua đảo Chó
       Weialala leiaWallala leialala (12)

       Elizabeth và Leicester (13)
       Mái chèo khuấy nước
       Làm thành cái đuôi tàu
       Vỏ tàu [như ] được mạ
       Đỏ và vàng
       Ngọn sóng nhanh nhẩu
       Gợn cả đôi bờ
       Gió tây nam
       Mang xuống dòng nước
       Tiếng chuông reo vang
       Tòa tháp trắng 
       Weialala leiaWallala leialala (14)

”Những tàu điện và những cây màu xám
Highbury [thành phố phía bắc London] làm tôi chán. Richmond [trên sông Thames] và  Kew [huyện nhỏ]
Hãy cởi trói cho tôi. Tôi cất cao gối bên Richmond
Nằm dài trên sàn ca nô hẹp “ (16)

”Đôi chân tôi ở Moorgate [khu trung tâm London] và trái tim tôi
Nằm dưới đôi chân tôi. Sau biến cố [ấy]
Anh khóc. Anh ta hứa hẹn một khởi đầu mới
Tôi không bình luận gì. Tôi nên bực bội điều gì?”

”Ở Margate Sands [cửa sông Thames]
Tôi không thể kết nối với 
Chẳng có gì với chẳng có gì
Những móng tay gãy của bàn tay bẩn
Người của tôi người khiêm tốn trông chờ 
Chẳng có gì”

            la   la

Đến Carthaga rồi thì tôi đến (16)

 Cháy cháy cháy cháy
Ồ Chúa ngài hãy kéo tôi ra
Ồ Chúa ngài hãy kéo tôi

Cháy

 

     [hết Bài giảng lửa]

 

 

CHÚ THÍCH :

(1)V. Spenser, Prothalamion ( từ một bài thơ tên là “Prothalamion” của Edmund Spenser,1552-1599) chú thích của Eliot /https://genius.com/Ts-eliot-notes-on-the-waste-land-annotated
(2) Cf. The Tempest, I. ii, (từ The Tempest I, II, kịch của Shakespeare) chú thích của Eliot(3) Sweeney là một nhân vật không được yêu thích từ một bài thơ Eliot trước đó có tên là “Sweeney Among the Nightingales”, và Bà Porter là một bài hát nổi tiếng được quân đội Úc hát trong Thế chiến I/ theohttps://www.shmoop.com/the-waste-land/fire-sermon-summary.html
(4) C.I.F :  Cost, Insurance, Freight (tiền hàng, bảo hiểm, cước phí) 
(5) khách sạn Cannon Street và Metropole là  hai nơi nổi tiếng trong thời Eliot,  nơi đàn ông tìm đến  thú vui tình dục/ theo https://www.shmoop.com/the-waste-land/fire-sermon-summary.html
(6) Tiresias, một nhà tiên tri mù trong thần thoại Hy Lạp mà Eliot nói  trong ghi chú số 218 của ông là “nhân vật quan trọng nhất trong bài thơ, hợp nhất tất cả những người còn lại.”/ theo  https://www.shmoop.com/the-waste-land/fire-sermon-summary.html
(7) Điều này có thể không xuất hiện chính xác như các dòng của Sappho, nhưng tôi đã nghĩ đến ngư dân ‘dọc bờ’ hoặc ngư dân ‘đi thuyền chèo’, người trở về vào lúc màn đêm buông xuống, chú thích của Eliot
(8)Thebe : Thủ đô của Ai Cập cổ đại dưới triều đại thứ 18 (khoảng năm 1550, 1290 tcn), đây là nơi có các đền thờ lớn Luxor và Karnak.
(9)Chú thích của Eliot:  trích dẫn từ một bài thơ trong cuốn tiểu thuyết nổi tiếng The Vicar of Wakefield của Oliver Goldsmith, nhà văn Ireland, 1728-1774: 
When lovely woman stoops to folly,
And finds too late that men betray 
What charm can soothe her melancholy, 
What art can wash her guilt away? 
(10) V. The Tempest, trích dẫn từ vở Tempest của Shakespear, chú thích của Eliot
(11) Ionia  vùng đất phát sinh nền văn minh cổ xưa nằm  ven biển Anatolia, Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, Ionian là chỉ văn minh Ionian
(12) Những dòng này Eliot lấy từ vở nhạc kịch  Götterdämmerung, vở thứ 4, vở cuối cùng trong  Ring Cycle, kịch liên hoàn gòm 4 vở, cùa Wagner, nguyên tác tiếng Đức đã được Eliot chuyển sang tiếng Anh, trừ 2 câu cuối đoạn
(13) dòng này  nói về  Robert Dudley, được nữ hoàng Elizabeth phong làm bá tước xứ Leicester (1532-1588)  một chính khách người Anh và là người yêu thích của Elizabeth
(14) Eliot có được cảnh này là từ cuốn sách viết về nữ hoàng Elizabeth, “The reign of Elizabeth”của  nhà sử học nổi tiếng người Anh James Anthony Froude, kể lại một khoảnh khắc giữa Elizabeth và Robert Dudley trên một chiếc xà lan trên sông Thames nơi họ thảo luận về một cuộc hôn nhân tiềm năng , nhưng rõ ràng là không thể, những dòng Weialala leiaWallala leialala là từ kịch opera của Wagner / theo https://www.shmoop.com/the-waste-land/fire-sermon-summary.html

(15) Cf. Purgatorio, V. 133: Những dòng này là nhại lại Purgatorio, phần thứ hai của Hài kịch thần thánh của Dante:
 ‘Ricorditi di me, che son la Pia;
Siena mi fe’, disfecemi Maremma.’
‘Hãy nhớ tôi, tôi là Pia;
Siena đã cho tôi, đánh bại Maremma. /Chú thích của Eliot

(16) V. St. Augustine’s Confessions: từ cuốn Tự Thú của thánh Augustine: ‘to   Carthage then I came, where a cauldron of unholy loves sang all about mine ears.’/  đến Catharge rồi thì tôi đến, nơi một vạc tình yêu không lành đã hát tất cả cho tôi nghe , chú thích của Eliot   
17) The complete text of the Buddha’s Fire Sermon (which corresponds in importance to the Sermon on the Mount) from which these words are taken/ Văn bản đầy đủ của Bài giảng lửa của đức Phật (tương ứng với tầm quan trọng trong Bài giảng trên núi trong Thánh Kinh) từ đó những dòng này hình thành/chú thích  của Eliot   
(18) From St. Augustine’s Confessions again. The collocation of these two       representatives of eastern and western asceticism, as the culmination of this part  of the poem, is not an accident./Lại trích Confessions, Tự Thú, của thánh Augustine. Sự đặt cạnh nhau hai chủ nghĩa khổ hạnh đông và tây tiê biểu  này, như đỉnh cao của phần này của bài thơ, không phải là ngẫu nhiên/chú thích của Eliot

 

THE FIRE SERMON  

 The river’s tent is broken: the last fingers of leaf

Clutch and sink into the wet bank. The wind

Crosses the brown land, unheard. The nymphs are departed.

Sweet Thames, run softly, till I end my song.

The river bears no empty bottles, sandwich papers,

Silk handkerchiefs, cardboard boxes, cigarette ends

Or other testimony of summer nights. The nymphs are departed.

And their friends, the loitering heirs of city directors;

Departed, have left no addresses.

By the waters of Leman I sat down and wept . . .

Sweet Thames, run softly till I end my song,

Sweet Thames, run softly, for I speak not loud or long.

But at my back in a cold blast I hear

The rattle of the bones, and chuckle spread from ear to ear.

A rat crept softly through the vegetation

Dragging its slimy belly on the bank

While I was fishing in the dull canal

On a winter evening round behind the gashouse

Musing upon the king my brother’s wreck

And on the king my father’s death before him.

White bodies naked on the low damp ground

And bones cast in a little low dry garret,

Rattled by the rat’s foot only, year to year.

But at my back from time to time I hear

The sound of horns and motors, which shall bring

Sweeney to Mrs. Porter in the spring.

O the moon shone bright on Mrs. Porter

And on her daughter

They wash their feet in soda water

Et O ces voix d’enfants, chantant dans la coupole!

Twit twit twit

Jug jug jug jug jug jug

So rudely forc’d.

Tereu

Unreal City

Under the brown fog of a winter noon

Mr. Eugenides, the Smyrna merchant

Unshaven, with a pocket full of currants

C.i.f. London: documents at sight,

Asked me in demotic French

To luncheon at the Cannon Street Hotel

Followed by a weekend at the Metropole.

At the violet hour, when the eyes and back

Turn upward from the desk, when the human engine waits

Like a taxi throbbing waiting,

I Tiresias, though blind, throbbing between two lives,

Old man with wrinkled female breasts, can see

At the violet hour, the evening hour that strives

Homeward, and brings the sailor home from sea,

The typist home at teatime, clears her breakfast, lights

Her stove, and lays out food in tins.

Out of the window perilously spread

Her drying combinations touched by the sun’s last rays,

On the divan are piled (at night her bed)

Stockings, slippers, camisoles, and stays.

I Tiresias, old man with wrinkled dugs

Perceived the scene, and foretold the rest—

I too awaited the expected guest.

He, the young man carbuncular, arrives,

A small house agent’s clerk, with one bold stare,

One of the low on whom assurance sits

As a silk hat on a Bradford millionaire.

The time is now propitious, as he guesses,

The meal is ended, she is bored and tired,

Endeavours to engage her in caresses

Which still are unreproved, if undesired.

Flushed and decided, he assaults at once;

Exploring hands encounter no defence;

His vanity requires no response,

And makes a welcome of indifference.

(And I Tiresias have foresuffered all

Enacted on this same divan or bed;

I who have sat by Thebes below the wall

And walked among the lowest of the dead.)

Bestows one final patronising kiss,

And gropes his way, finding the stairs unlit . . .

She turns and looks a moment in the glass,

Hardly aware of her departed lover;

Her brain allows one half-formed thought to pass:

“Well now that’s done: and I’m glad it’s over.”

When lovely woman stoops to folly and

Paces about her room again, alone,

She smoothes her hair with automatic hand,

And puts a record on the gramophone.

“This music crept by me upon the waters”

And along the Strand, up Queen Victoria Street.

O City city, I can sometimes hear

Beside a public bar in Lower Thames Street,

The pleasant whining of a mandoline

And a clatter and a chatter from within

Where fishmen lounge at noon: where the walls

Of Magnus Martyr hold

Inexplicable splendour of Ionian white and gold.

               The river sweats

               Oil and tar

               The barges drift

               With the turning tide

               Red sails

               Wide

               To leeward, swing on the heavy spar.

               The barges wash

               Drifting logs

               Down Greenwich reach

               Past the Isle of Dogs.

                                 Weialala leia

                                 Wallala leialala

               Elizabeth and Leicester

               Beating oars

               The stern was formed

               A gilded shell

               Red and gold

               The brisk swell

               Rippled both shores

               Southwest wind

               Carried down stream

               The peal of bells

               White towers

                                Weialala leia

                                Wallala leialala

“Trams and dusty trees.

Highbury bore me. Richmond and Kew

Undid me. By Richmond I raised my knees

Supine on the floor of a narrow canoe.”

“My feet are at Moorgate, and my heart

Under my feet. After the event

He wept. He promised a ‘new start.’

I made no comment. What should I resent?”

“On Margate Sands.

I can connect

Nothing with nothing.

The broken fingernails of dirty hands.

My people humble people who expect

Nothing.”

                       la la

To Carthage then I came

Burning burning burning burning

O Lord Thou pluckest me out

O Lord Thou pluckest

burning

https://www.poetryfoundation.org/poems/47311/the-waste-land