Bi ca hay không bi ca

tranh Carlo Zinelli /Anh

 

 

 

Tôi sẽ là đôi móng rách nát/Vút nhanh qua các tầng biển lặng/I should have been a pair of ragged claws/Scuttling across the floors of silent seas/THOMAS STERN ELIOT/ BẢN TÌNH CA CỦA J.ALFRED PRUFROCK

 

nhưng tôi cũng đọc được trong ký sự làm vườn của cha tôi về loài dế, tiếng kêu của dế không phải nhã nhạc, mà là ‘‘tiếng thấu tận’’, cha tôi viết, nghe tiếng dế kêu thì thấu tận mọi lẽ, biết cái buồn vui hay căm giận của ta là đến chỗ nào [thấu tận] tôi chơi thân với dế tự buổi ấu thơ, từ cách bắt dế, cho đến cách nuôi dế và cho dế đánh nhau [chọi dế], có những con vật là bạn đường buổi ấu thơ, một con chó nhỏ, một con mèo nhỏ, hay một con chim nhỏ, chơi với nhau, rồi chẳng còn giữ lại được thứ kỷ niệm gì, nhưng với dế, dường chúng không chịu rời khỏi ký ức tôi, cứ đêm xuống là tôi lại nghĩ về tiếng kêu của dế, dẫu bấy giờ ngoài vườn nhà tôi có tiếng dế hay không, thực ra, ngay tự lúc lũ dế còn được tôi nuôi nấng trong những chiếc lồng đẹp đẽ do chính tay tôi đan bằng nan tre, cả ngày lẫn đêm lũ dế được ăn thứ cỏ mượt nhất tôi hái từ bờ cỏ đồng làng [ phải cho chúng ăn uống đầy đủ như thế mới đủ sức chọi nhau] ngay tự lúc lũ chúng được nuôi nấng như những ông hoàng bà hoàng, tôi đã nghe thấy sự lầm than trong tiếng kêu của chúng, dường lũ dế , lúc nào cũng cất lên thứ giọng nói chứa đầy những u uẩn, sầu muộn, gãy đổ, ồ, sao cái giọng nói như thể bi ca ấy lại theo tôi suốt vậy, trong ký sự làm vườn, cha tôi nói loài dế là thứ sinh vật nghe được mùi mưa nắng, nghe dế kêu thì đoán biết sự thay đổi mưa nắng của trời, nhưng đấy là chuyện liên quan có tính định luật giữa các tiểu ngã và đại ngã [giữa các sự vật và trời đất] tôi cứ sợ cái bi ca, tự dưng tôi lại đi gắn bó với nó, chẳng phải loài dế với thứ tiếng kêu đầy nỗi lầm than vẫn cư ngụ mãi trong trí nhớ tôi đó sao, cho đến khi tôi cảm nhận được có sự dịch chuyển từ phía nàng sang tôi, một cuộc tình thầm lặng diễn ra, thì đêm nghe tiếng dế kêu tôi lại nghĩ ngợi về nàng, hay cuộc tình thầm lặng của tôi cũng chỉ là một thứ bi ca,

.